TÜRKLERİN ANTİK ÇAĞ TEMSİLCİSİ İSKİTLER/SAKALAR (MÖ.800)

Sənan Qacar/Azerbaycan

İskitler veya yayıldıkları doğu bölgelerindeki isimleri ile Sakalar, MÖ 8. yüzyıl ile MS 3. yüzyıl arasında Avrupa’nın doğusu (Kırım ve Pontik Bozkırları) ile Orta Asya’da, Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi’ni de içine alan bölgelerde yaşamış, muhtemelen çoğunlukla Doğu İran dilleri grubuna ait bir dil konuşmuş göçebe halktır. İskitler için tarih boyunca Grek kaynaklarında Skuthēs (Σκύθης), Asur kaynaklarında Aşguzai, Fars kaynaklarında Sakā ve Çin kaynaklarında Sai tabirleri kullanılmıştır. İskitlerin genellikle İranî kökenli bir halk olduğu düşünülür. Halkın konuştuğu dil bir Doğu İran dili olmuş, İskit dini adı verilen inanışları antik İran dinlerinin karakteristiklerini göstermiştir.

İskitler baskın güç olarak Kimmerlerin yerini Pontik Bozkırları’nda MÖ 8. yüzyılda almış, bu devirde İskitler ve alakalı gruplar Avrasya Bozkırları’nı batıda Karpatlar’dan, doğuda Ordos Yaylası’na olacak şekilde tamamen kontrolleri altına almıştır. Bu, halkın ilk Orta Asya bozkır imparatorluğu olarak adlandırılmasına neden olmuştur. Ukrayna ve Güney Rusya bölgesinde yaşamış İskitler kendilerini Scoloti olarak adlandırmış, bu bölgede Kraliyet İskitleri olarak adlandırılan göçebe savaşçı bir aristokrasi tarafından yönetilmişlerdir. İskitler savaşlarda süvari birlikleri kullanımında uzmanlaşan ilk halklardan biridir. At, koyun ve sığır sürüleri yetiştirmiş, çadırlarda yaşamış ve at üzerinde ok ve yay ile savaşmış olan İskitler aynı zamanda kendilerine has metal işlemeciliği, anıt mezarlar ve sanat tarzları ile karakterize edilen zengin bir kültür geliştirmişlerdir. Yerleşik metal işçileri İskitler için taşınabilir süs eşyaları üretmiş, günümüze de gelmiş bu eşyalar bilinen İskit sanatının temelini oluşturmuştur. İskitler ayrıca Yunanistan, Antik İran, Hindistan ve Çin arasında bir ticaret ağı oluşturmuş İpek Yolu’nda önemli bir görev üstlenmiş, çağdaşları medeniyetlerin bu ticaret ile gelişmelerinde rol oynamıştır. İskit ismi İskitya bölgesine isim kaynağı olmuştur. Erken dönem yazar ve tarihçiler asıl İskitler ile alakasız Hunlar, Gotlar, Türk halkları, Avarlar, Hazarlar ve diğer pek çok isimsiz halkı tanımlamak için “İskit” kelimesini kullanmıştır. İskitler ve kültürleri akademik olarak inceleme ve araştırma yapmayı amaçlayan öğreti İskitoloji olarak adlandırılır. (KAYNAK KRONOLOJİM BİLİM MERKEZİ)