Ziyadin Cavtöbeli
Ziyadin Cavtöbeli (aqiqiy adı Ziyaddin Meñliazizov; 1905 – 1991) – belli Qırımtatar şairi ve yazıcısı.
Ziyaddin Cavtöbeli, 1905-de Keriç civarında Cav Töbe köyünde (şimdi Yedi Quyu rayonı) doğdı. Köy mektebini bitirgen Ziyadin 1923 senesi Totayköy pedagogika tehnikumına oqumağa kire. Onıñ ilk şiirleri “Emgek” adlı divar gazetasında derc olundı. Şu yılnıñ soñlarında ise, “Yeñi dünya” gazetasında yaş şairniñ “Qızıl bayraq”, “Qızıl yıldız” kibi bir sıra şiiri basıla. 1924 senesi tehnikum Aqmescit şeerine avuştırıla.
1925 senesi Ziyadin Cavtöbeli “Yaş quvet” gazetasınıñ edebiy hadimi ve mesül kâtibi olaraq çalışıp başlay. Aynı vaqıtta, oquvını da devam ettire. 1927 senesi Qırım Devlet neşriyatında yaş şairniñ “İnqilâbiy şiirler” adlı cıyıntığı neşir oluna. Cavtöbeli 1928 senesi tehnikumnı bitirgen soñ, Aqmescit rayonı Alma Tarhan köyündeki nümüne mektebine müdir olaraq yollanıla.
Cengiz Dağcı onıñ ocalığından alğışnen laf ete.
Bu sebepnen Ziyadin Cavtöbeli mında bir çoq qırımtatar şairinen tanışa. Onıñ “Komsomol yırı”, “Komsomol saflarına kim kire?”, “Bir çoban baladan”, “Körgen künlerim” kibi bir sıra şiiri yaşlıq arasında meraqnen oqula. 1925 senesi Ziyadin Cavtöbeli “Yaş quvet” gazetasınıñ edebiy hadimi ve mesül kâtibi olaraq çalışıp başlay. Aynı vaqıtta, oquvını da devam ettire. 1927 senesi Qırım Devlet neşriyatında yaş şairniñ “İnqilâbiy şiirler” adlı cıyıntığı neşir oluna. Cavtöbeli 1928 senesi tehnikumnı bitirgen soñ, Aqmescit rayonı Alma Tarhan köyündeki nümüne mektebine müdir olaraq yollanıla. Aradan çoq keçmeden, şu yılnıñ baarinde “Yeñi dünya” gazetasınıñ mesül kâtibi olaraq tayinlene. Matbuat ve edebiyat işlerinle bayağı tecribeli adamlar arasında çalışuvı yaş Cavtöbelini şair ve gazetacı olaraq şekillendire. Bu yılları o Aqmescit pedagogika institutınıñ içtimaiy-iqtisadiy fakultetine kire ve çalışa, em de oquy. İnstitutnı bitirip, aspiranturada oquvını devam ete. 1930—1935 seneleri Cavtöbeli Qırım Devlet neşriyatında muarrir olıp çalışa. 1934 senesi o proletar yazıcıları birligine aza qabul oluna. 1935 senesi ordu saflarında hızmet ete. 1936—1938 seneleri Qırım Devlet neşriyatında baş muarrir vazifesinde çalışa. Bu devirde onıñ “Yaş buvın yırları” adlı şiirler cıyıntığı basılıp çıqa.
Dinlerniñ Zuurı ve Zararları, Oraza, Qurban, Sünnet, İslâm Dininiñ Sınfiy Maiyeti kibi maqaleler yazdı. Qızıl Proletariy, Qızıl Yaşlıqqa, Keriç Qızlarına, Qadınlarğa, Bay ve Fuqare, Al Tañ, Lenin kibi şiirlerinde sotsializm, aq ve adalet mevzularını işledi.
Sotsializm içün pek çoq küreşse da, diger qırımtatar ziyalılarınıñ aqibetine oğradı. Şairniñ yaratıcılığı gürlegen bir vaqıtta Stalin şahsına tabınuv devri kele ve zemaneniñ ileri adamlarınen bir sırada, Cavtöbeli de bastırıqqa alına. 1938 senesinden 1946 senesine qadar apishanelerde buluna ve 1947 senesi Özbekistannıñ Samarqand şeerine kele. 1950 senesine qadar ocalıq yapa. 1956 senesi qabaatsız tanılıp, reabilitatsiya oluna. 1950 senesinden 1979 senesinece qurucılıqlarda işçi olıp çalışa. Bu vaqıttan soñra ÖzbekistandaLenin Bayrağı gazetasında maqale ve şiirler yazdı. Cenkten soñ Ziyadin Cavtöbeliniñ “Yırla, insan” (1970), “Edebiyat sevdatarı” (1983), “Çeşit yıllar şiirleri” (1978), “Ayırılmaz dostlarım” (1986) kibi şiiriy cıyıntıqları basılıp çıqtı.
Ziyadin Cavtöbeli 1991 senesi iyün 16-da icrette vefat etti.
