TÜRK DÜNYASININ İLK DEMOKRATİK DEVLETİ ”KIRIM HALK DEVLETİ”
Dünya Kırım Tatar Dernek Başkanı Mustafa Sarıkamış yaptığı açıklamada
‘ Kırım Demokratik Ahali (Halk) Cumhuriyeti 26 Aralık 1917 tarihinde Kırım Tatar Millî Kurultayı’nın ilan ettiği Türk Cumhuriyetidir. 23 Şubat 1918 tarihine kadar sürmüştür. Başkenti Bahçesaray’dır.
Kırım Hanlarının Tarak Damgalı mavi bayrağı cumhuriyet bayrağı olmuş, Numan Çelebicihan’ın “Ant Etkenmen” şiiri milli marş olarak kabul edilmiştir.
Tüm Kırım’lı soydaşlarımızın cumhuriyetini tebrik eder, kurucu heyete Allah’tan rahmet dilerim.
“Türk Dünyasının ilk Demokratik Devleti Kırım Halk Devleti, Kırım Halk Cumhuriyeti, 26 Aralık 1917’de Kırım’ın kadim başkenti Bahçesaray’da toplanan 1. Kırım Tatar Kurultayı ile kurulmuştu. 1917 Ekim devrimiyle birlikte Bolşevikler, Çarlık rejimini devirmiş ve Çarlık Rusya’sındaki birçok ulus, bağımsızlık ilan etmişti. Kırım Halk Cumhuriyeti de bunlardan biri olmuştur. Ancak Kızıl ordunun müdahalesiyle kısa sürede son bulmuştur.
7 Nisan 1917 günü Akmescit’de Bütün Kırım Müslümanları Kongresi toplanmıştır. Bu toplantıya Kırım’ın çeşitli il ve köylerinden 1500’den çok kişi katılnıştır. Toplantıda en aktif olanlar Vatan Cemiyeti’nden Seyitcelil Hattat, Ablakim İlmiy, Asan Sabri Ayvazov gibi milletçilerdir. Toplantıda Kırım Müslümanları Merkezi İcra Komitesi belirlenmiştir. Numan Çelebicihan komitenin başkanı ve Kırım Müftüsü seçilmiş, Cafer Seydamet ise o Rusya Hükümetinin ellerinde olan Vakıf Komisyonu’nın başkanı seçilmiştir. İkisi de o zaman Kırım’da değil, savaştaydılar.
Bu vakitlerde bütün Kırımlıların aklından geçen “Kırım Kırımlılarındır!” fikri aydınlar tarafından söylenmeye başlanmıştır.
Ekim 1917’de İcra Komitesi’nin bir toplantısında Numan Çelebicihan Kırım’ın geleceğinin belirlenmesi Kurultay (Qurultay)’ın toplanmasının mümkün olacağını söylemiş ve bu fikir kabul edilip Kurultay’ın toplanması kararı alınmıştır.
Kurultay’a 76 milletvekili katılmıştır. Bu milletvekillerinden 24’ü Yalta’dan, 19’u Akmescit’den, 16’sı Kefe’den, 11’i Kezlev’den ve 6’sı Orkapı’dan gelmiştir. Milletvekillerinin aralarında dört kadın: Şefika Gasprinskaya, Anife Bоdaninskaya, İlhan Tohtar, Hatice Avcı da vardır.
Kırım Halk Cumhuriyeti, her ne kadar Kırım Tatarları’nın oluşturduğu Qurultay’ın girişimleriyle kurulmuş olsa da yarımadada yaşayan tüm etnik kimliklerin eşitliğine dayanmaktaydı. O dönemde nüfusun çoğunluğu Ruslardan oluşmaktaydı (%42). Rusların haricinde yarımadada Ukraynalılar (%11), Ermeniler ve Yunanlar da yaşamaktaydı.
Numan Çelebi Cihan, Bolşeviklerin Başkanı Miller tarafından tutuklanarak otomobille Sivastopol’e sevk edildi.
Noman Çelebi Cihan’ın Şehadeti
Tutuklandığında Çelebi Cihan’ın çerçevesindekilere şu sözleri söyledi; “Kırım Hükümet-i Millîyyesi ve Kırımlılar mutlaka tekrar yaşayacaklardır.” Sevastopol’de diğer Kırım Tatar mücahitleriyle beraber zindana atılan Çelebi Cihan, insanlık dışı bir muameleye ve vahşete maruz bırakıldı.
23 Şubat 1918 günü Yargılanmadan Kurşuna dizilmek suretiyle şehit edildi. Noman Çelebi Cihan’ın naaşını kimse bulamasın diye Karadeniz’e atıldı. ” dedi.
