Üsein Kefeviy
Şair ve edebiyatşnas alim – Üsein Kefeviy
Qırımlı edebiyatşnas alim ve aynı zamanda şair Üsein Kefeviy XVI-ncı yüzyıllıqnıñ birinci yarısında Qırımnıñ Kefe (Feodosiya) şeerinde doğdu. O, o zamanları kendi bilgi ocaqları ile meşur olğan Qırım Medreselerinde tasil aldı.
Üsein Kefeviy 1577 senesi qorantası ile İstanbulğa (Türkiye) köçüp bara. O özüniñ istidatı ve teren bilgisi sayesinde qısqa bir vaqıt içerisinde İstanbul münevverleri arasında sevgi ve ürmet qazana. Ebet, o mında da öz bilgisini devam ete. Soñra o, Medinei-Münevver qadısı Davudzadeniñ yanında hızmet etmek ile birlikte ep ilmiy tasil ala. Üsein Kefeviy 1585 senesinden ta 1598 senesine qadar Türkiyeniñ bir sıra namlı Medreselerinde muallim çalışa. 1598 senesi ise, o, Quddus (İyerusalim) qadılığına yiberile. Bunı eşitken Medrese talebeleri çoq sevimli mualliminiñ ketmemesi içün çeşit maniaçıqlar qıdıralar, tapalar. Velâkin Üsein Kefeviy talebelerine dey: “Bu günâhkâr bedenimni o muqaddes topraqlar ile temizlemek isteyim. Onıñ içün bu vazifeni qabul ettim…”.
Üsein Kefeviy 1599 senesi Mekkeniñ qadılığına tain etile ve mezkür vazifede 1601 senesine qadar buluna.
Üsein Kefeviy öz deviriniñ ğayet istidatlı ve aynı zamanda ğayet meşur münevverlerinden biri olğanı hususta bir sıra menbalarda da rastkelmek mümkün. Meselâ, Mustafa Birgaz isimli alim, Üsein Kefeviyniñ sañatqa – muzıkağa büyük istidatı, qabiliyeti olğanı hususta söz yürüte. Başqa müellifler ise, Üsein Kefeviy Felsefe Oquv Yurdunıñ alimi olğanı aqta söyleyler.
Ebet, Üsein Kefeviy özünden qaldırğan asabalığı – mirası bu fikirlerge açıq-aydın misal ola bilir. “Şerh-i Buhari-i Şerif ilâ hadisi-i”, “Şerh-i Gülistan”, “Şerh-i müslim-i şerif ilâ nist”, “Şerh-i Divan-i Hafiz”, “Şerh-i Lâmiyyet-il acem Lit-Tugrai”, “Rüzname fi menakib-il ülema vel meşayıh vel fudalâ”, “Sevanih-ut Tefevul ve Levanihut Tevefful” ve ilâhre, ve ilâhre… İşte bular Üsein Kefeviyniñ qalemi astından çıqqan eserlerden tek bazılarıdır.
Türkiyede neşir etilgen “Qırım müellifleri” serlevalı kitap müellifi Bursalı Memet Tairniñ bergen malümatına köre, Üsein Kefeviy 1601 senesi Mekkede vefat etti. Allahnıñ rahmetinde olsun.
Budur maqsudum ihvan-i safadan,
Beni unutmayalar bir duadan.
* * *
Oqunduqça kitabım ben olam yad,
Duayi hayırla ruhum ola şad.
* * *
Bilüb qadrin ana edeler rağbet,
Buna baran içinde hayli şahret.
* * *
Yazalar, oquyalar ehl-i irfan,
Ola alemde bir taze Gülistan.
Hansarayli
Bu resim http://islam.in.ua sayttan alındı
Memba http://leylaemir.org/
