KESENE TÜRBESİ (TİMUR KULESİ)
Kesene Türbesi,Güney Urallar’da bulunan,Türk-İslam anıt eserlerinden biridir. Tatar Türkleri’nin yoğun olarak yaşadığı Çelyabinsk’in Varna köyü yakınlarındaki türbe, bölgede türünün tek örneğidir.Bir mezar kompleksi içinde yer alan ve üç ayrı bölümden oluşan Kesene Türbesi,17 metre yüksekliğe sahip prizmatik bir çadır şeklinde inşâ edilmiştir.Türbe, kare şeklinde pişmiş kil tuğlalardan yapılmıştır.Tuğlaların sağlam olması için, ana malzemesi olan kilin içine yabanî kuş yumurtaları ve süt harcı katılmıştır.
Halk arasında anlatılanlara göre türbenin inşaat malzemeleri Troitsk’te üretildi.Tuğlaların Troitsk’ten Çelyabinsk’e taşınması için 150 kilometrelik bir insan zinciri oluşturuldu ve tuğlalar elden ele inşaat alanına ulaştırıldı.
Türbe üzerindeki ilk çalışmalar 18.yüzyılda başladı.En kapsamlı çalışmayı ise 1889’da Prof.Edward Petri yaptı.Mezar alanını kendisi kazan Prof.Petri,levhalarla kaplanmış lahitte bir kadın bedeni buldu.İpek bir kefenle sarılan cesedin yanında altın takılar da vardı.İki yüzük ve bir çift küpe incelendiğinde, 14.yüzyılda bölgede yaşayan göçebe Türkler’in izlerine rastlandı.
Kesene Türbesi’ne Çelyabinsk’te yaşayan Türkler, Timur Kulesi adını vermişti.Halk arasında anlatılan efsâneye göre Emir Timur’un kızı sıradan bir askere aşık olmuştu ve babası bu evliliği onaylamamıştı.Sevdiği adamla kaçan kızını takip ettiren Emir Timur,bugün adını türbeden alan Büyük Kesene Gölü kıyısında yakalanan ve orada intihar eden kızı için görkemli bir mezarın yapılmasını emretmişti.Halk,yüzlerce yıldır bu efsâneye inanarak mezarın adını Timur Kulesi olarak adlandırsa da bilim adamları bunun mümkün olamayacağını, Emir Timur’un Çelyabinsk ve yakınlarına hiç gelmediğini söylüyorlar.
Uzmanların üzerinde hemfikir olduğu konu,Kesene Türbesi’nde yatan kızın sıradan biri olmadığıdır. Görkemli türbe, mücevherler, ipek kumaşlar yüksek statüsünü açıkça göstermektedir Ne yazık ki yüzyıllar geçmesine rağmen türbenin sahibi gizemli genç kız,onun hikâyesi ve türbenin kendisi hakkında çok net bilgiler bulunmuyor.
Emine Demirbaş
