Eymir (Eymür) boyu

Sənan Qılıncarslan Qacar/Azerbaycan

Eymir boyu… 24 Türk boyundan birisi… Kâşgarlı Mahmud Oğuz boyları üstesinde Eymir (Eymür) boyunu on birinci sırada zikreder ve damgasının şeklini de verir.

Fahreddin Mübarek Şah’ın 1206 yılında yazdığı tarihinde yer alan Türk toplulukları listesindeki “انحر” muhtemelen bu boyun yanlış yazılmış bir şekli olmalıdır. Reşîdüddin Fazlullah (XIV. yüzyılın başları) Eymir’in “çok iyi ve zengin” mânasına geldiğini, ülüşünün (koyunun etinden yediği kısım) ucayla ve onkununun da uc kuşu olduğunu belirtmiş ve damgasının şeklini vermiştir. Reşîdüddin’in eserini kaynak olarak kullanan Yazıcıoğlu Ali Efendi ise (XV. yüzyılın birinci yarısı) Eymir’i “hadsüz eyü ve bay” şeklinde tercüme etmiştir. Uç’un nasıl bir kuş olduğu hakkında bilgi bulunmamakla beraber Timur’un Uç Kara Bahadur adında bir kumandanı olduğu bilinmektedir. Destanî eserlerde Eymir boyuna mensup herhangi bir beyin adı anılmamakta, fakat Câmiʿu’t-tevâriḫ’te “Türkler’in Tarihi” bölümünde Oğuz yavkularını (yabgu/melik) çıkaran beş boydan birinin Eymir boyu olduğu ifade edilmektedir.

Diğer taraftan XVI. yüzyılda Anadolu’da bu boyun ismini taşıyan yetmiş bir yer adına rastlanmıştır. Bu sayı ile Eymirler Oğuz boyları arasında dördüncü sırada yer almışlardır. Bu da Eymirler’in Anadolu’nun bir Türk yurdu haline gelmesinde birinci derecede rol oynayan büyük boylardan biri olduğunu göstermektedir. Öte yandan Rumeli’ye nakledilen oymaklar arasında Eymir boyuna mensup olanların da bulunduğu görülür. Nitekim XVI. yüzyılda Çirmen sancağının Hasköy kazasında elli hânelik Eymir-i Büzürk ve kırk dört hânelik Eymir-i Küçük adlarında iki köye rastlanmaktadır. Eymir tahrir defterlerinde şahıs ve oymak adı olarak da geçmektedir.