Beyaz kirazın Anavatanı Kırım – Mustafa Balkan
Ereğli ve çevresine yerleştirilen Kırım Tatarları, Kırım’dan getirdikleri kiraz ağaçlarını burada da yetiştirmek suretiyle beyaz kiraz, Ereğli’nin sembolü haline geldi.
Şeyh Şihabüddin Sühreverdi Külliyesi’ne tam yazmaya başlamışken Ereğlili bir okurumuz, telefonun öbür ucundan, “Mustafa abi Ereğli’nin beyaz kirazını yoksa yazamayacak mısın? Yazmazsan gönül koyarım…” demez mi?
Bu okurumuzun gönlünü kıramadım. Şeyh Şihabüddin Sühreverdi’yi yarına bıraktım.
EREĞLİNİN SEMBOLÜ BEYAZ KİRAZ
Kiraz deyince, ilk akla Beyaz kiraz açısından Ereğli, kırmızı kiraz açısından ise Akşehir akla gelir. Türkiye, dünyadaki kiraz üretiminin yüzde 20’sini karşılıyor. Türkiye açısından bakarsanız Konya, kiraz üretiminin yüzde 90’ına hakim denilebilir.
Kirazın faydalarını burada sayacak değilim. Aspirinden daha etkili bir ağrı kesici özelliğinin yanı sıra nikotinin vücuttan atılmasından tutun da böbrek taşlarının parçalanması ve eritilmesinde çok faydası görülmüştür. İşte bu meyvenin faydalarını bilen İtalyanlar, dünyadaki en iyi beyaz kiraz merkezi olarak bilinen Ereğli’de üç büyük kiraz işleme tesisi kurdu. Beyaz kiraz reçelinin tadına bakmanızı tavsiye ederim. Beyaz kirazın reçeline bayılan İtalyanlar, bunu keşfedince son yıllarda üretimde adeta patlama yaşandı. Son yıllarda 2 bin ton seviyelerinden 10 bin tona çıktı. Tesisler İtalyan firmalarına ait olunca, rekabette kaçınılmaz oldu. Fiyattaki düşüşün nereden kaynaklı olduğunu beyaz kiraz üreticisi herhalde anlamıştır.
Peki, özellikle beyaz kirazın ana vatanının neresi olduğunu hiç merak ettiniz mi?
19. yüzyılın ortalarından itibaren Kafkasya ve Makedonya göçmenlerinin bir kısmı Ereğli ve çevresine yerleştirilmiş, bilhassa Kırım Tatar göçmenlerinin beraberlerinde getirip burada yetiştirdikleri beyaz kiraz, kısa bir süre içerisinde Ereğli’nin sembolü haline gelmiştir.
Bizim insanımız, kirazın reçelini ve lokumunu yapar da türküsünü yapmaz mı?
Kiraz türkülerinden seçmeler:
Kiraz aldım dikmeden,
Halime’m dallarını bükmeden.
Bir armağan ver bana,
Halime’m ben gurbete gitmeden.
Tombalacık Halime’m Yar Başına Gel,
Ben Gidiyorum Gurbet”e Düş Peşime Gel.
Ocak başında kaldım,
Halime’m ince fikire daldım.
Kapılar açılırken,
Halime’m seni geliyor sandım.
Alçaklara kar yağıyor üşümedin mi?
Sen bu isin sonunu hiç düşünmedin mi?
Tütün yaptım yapraktan,
Halime’m derdim gelir yürekten
Gönlüm buna neylesin,
Halime’m yangınımız yürekten.
Aygın mısın Halime’m, baygın mısın gel,
Hiç haberin gelmiyor, dargın mısın gel…
Dalları Bastı KİRAZ…
(hey hey)
Potinimin bağına
Düştüm gönül ağına
Yenile bir yar sevdim
O da gelmiş çağına
Dalları bastı kiraz
Gel bize biraz biraz
Ben senin aşığın oldum
Kalbime gel gir biraz
(hey hey)
Yanarım ben halime
Senedim yok yarime
Ne dedin de aldandım
Senin gibi zalime
Dalları bastı kiraz
Gel bize biraz biraz
Ben senin aşığın oldum
Kalbime gel gir biraz
(hey hey)
Giderim ben de ben de
Bir arzum kaldı sende
Dilerim ben Allah’tan
Benim olasın sen de
Dalları bastı kiraz
Gel bize biraz biraz
Ben senin aşığın oldum
Kalbime gel gir biraz.
Kaynak: Beyaz kirazın ana vatanı Kırım – Mustafa Balkan (Tarih Yazıları)
