Balalar İçün Vetanımız Qırım
”Salğır”- Balalar İçün-Vetanımız-Qırım
Vetanımıznıñ adı Qırım. O pek dülber ve acayip bir yer. Qırım-yarımada, onıñ uç tarafı suv: şarqtan Azav deñizniñ, garpta ve cenüpte ise Qara deñizniñ tuzlu suvları. Şimalde Qırımnı qaranen Orqapı bağlay. Orqapı pek tar yer, belki şunıñ içün Qırım evel-ezelden ada, dep adlandırılğan edi. Masallarda, efsanelerde, şiirlerde oña Yeşil Ada, Qırım Adası dey ediler.
Qırım kiçkene olsa da, onıñ çeşit türlü biribirine oşamağan yerleri bar: keniş çöller, yuksek çıtırman dağlar ve temiz qumlu, sıcaq yalıboyu. Çöllerde evel zamanlarda at yılqıları otlağan, adamlar ayvan beslep yaşağanlar. Şimdi anda altın aşlıq tarlarları yerleşe. Dağlarda çeşit terekler: emen, qavaq, aqqayın, bik, yuvez; çegerler: itburun, burülgen, qızılçıq, fındıq, dolana; otlar ve çeçekler: baqayapraq, qıcıtqan, mamateke, peyğamber dögmesi, aqbardaq, melevşeler ose. Kiyik ayvanlar pek çoq degil. Qaraca, sığın, muflon-eñ balaban soylarıdır. Ondan gayrı tilki, tavşan, sansar, yer yumran ve başqa ayvançıqlar bar. Quşlarnıñ ise adı bar, sayısı yoq. Ozenlerde ve deñizlerde balıqlar yalday.
Qırımda qayda baqsañ-bağçalıq. Alma, armut, şeftali, erik, kiraz, vişne, ayva, nar, incir pişe, sergilerde yüzüm ballana. Bunı Qırımnıñ halqı asrağan. Eñ qadimiy zamanlardan başlap Qırımda adamlar yaşağan. Şimdi de olarnıñ yaşağan qobaları, eski ve endi bozuq şeerleri ve qaleleri tapıla. Olar Qırımnıñ tek zenginliklerinden faydalanmay, tabiatnı seve ve saqlay ediler.
Ecdatlarımıznıñ bazıları koylerde, digerleri, şeerlerde yaşağan. Eski şeerler bulardır: Kerç, Kefe, Sudaq, Eski Qırım, Bağçasaray, Qarasuvbazar, Cankoy, Kezlev, Aqmescid, Yalta, Aluşta, Aqyar.
Qırımnıñ eñ qıymetli şeyi-avası ve deñizidir. Olar sağlıqqa pek faydalıdır. Onıñ içün mında butün memleketlerden adamlar raatlanmağa, sağlığını tüzetmege, Qara deñizniñ şıfalı suvlarında yaldamağa keleler.
Qırım-bizim Vetanımız. Biz onıñ daa pek guzel ve zengin olmasına tırışmaq kerekmiz.
Venera Bekirova
Mmba http://qirimtatartili.blogspot.com.tr/search/label/bala
