AİHM, Rusya’nın Kırım’daki ‘insan hakları ihlallerine’ ilişkin başvuruları inceleyecek
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM), 17 yargıçtan oluşan Büyük Dairesi, Ukrayna tarafından Rusya’nın, Kırım’da insan hakları ihlallerinde bulunduğu suçlamasıyla yaptığı başvuruları kısmen incelemeyi kabul etti.
Rusya’nın Kırım’da işkence ve kötü muamelede bulunduğu, kayıp kişiler, zorla Rus vatandaşlığının dayatılması, Kırım Türklerinin dini liderlerinin tehdit edilmesi, mülkiyet hakkının ihlali, Rus olmayan medyanın imha edilmeye çalışılması, gösterilerin yasaklanması gibi suçlamalar, AİHM’in mercek altına alacağı şikayetler arasında yer alıyor.
Ukrayna ve Rusya arasında, bu dava dışında Kırım ile ilgili iki devlet başvurusu ve yine bölgeden yaklaşık 7 bin kişinin yaptığı şikayet başvurusu daha bulunuyor.
AİHM’in bu davada alacağı hüküm emsal teşkil edecek
AİHM’in Büyük Dairesi’nin vereceği karar diğer davaları için de emsal oluşturması açısından önem taşıyor.
AİHM, Ukrayna’nın Kırım’da 27 Şubat 2014-26 Ağustos 2015 dönemindeki insan hakları ihlallerine ilişkin Rusya’ya yönelik yaptığı başvurulara ilişkin hükmü, yapılacak son incelemeler sonucu ileri bir tarihte açıklayacak.
Rusya’nın Ukrayna’nın onayı olmadan Ocak-Mart 2014’te Kırım’daki askeri varlığını iki kat artırdığı ifade edilen AİHM açıklamasında, Strasbourg Mahkemesi’nin, Rusya’nın 27 Şubat-18 Mart 2014’te Kırım üzerinde kontrol uyguladığına yönelik elinde yeteri kadar bilgi bulunduğu belirtildi.
Ukrayna hükümetinin olaya ilişkin verdiği bilgilerin “tutarlı ve uyumlu” olduğu ifade edilen açıklamada, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) yaşam hakkı, işkence yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı, adil yargılanma hakkı, özel ve aile hayatına saygı, düşünce, vicdan, din, ifade, toplantı ve dernek kurma özgürlüğü, eğitim hakkı, serbest dolaşım özgürlüğü ve ayrımcılık yasağına ilişkin maddelerin Rusya tarafından ihlal edildiğine ilişkin yapılan başvuruların incelenmesinin kabul edildiği bildirildi.
Açıklamada, Rusya’nın Kırım’da cinayet işlediğine ve Mart 2014’te yabancı gazetecilerin kısa süreliğine tutuklu bulunmasına ilişkin yapılan şikayetlerin incelenmesinin reddedildiği, bu konuda Ukrayna hükümeti tarafından kanıt verilmediği kaydedildi.
AİHM’in ilgili dairesi 2018 yılında devletlerarası başvuru olduğu ve konunun uluslararası hukuk açısından karmaşık olduğunu gerekçe göstererek, davanın 17 yargıçtan oluşan ve kararları temyiz niteliği taşıyan Büyük Dairede görüşülmesini istemişti.
Rusya, Mart 2014’te Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol şehrini yasa dışı ilhak etmişti. Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesi ve Ukrayna’nın doğusunda çıkan olaylardan sonra Avrupa Birliği (AB), ABD ve bazı ülkeler Rusya’ya ekonomik yaptırım uygulamaya başlamıştı.
AB’nin mal varlığı dondurma ve seyahat yasağından oluşan ilave yaptırımları da pek çok Rus ve ayrılıkçı üst düzey görevliyi kapsıyor.
