SƏLAHƏDDİN ƏYYUBİ, AZƏRBAYCAN TÜRKÜDÜR
Sənan Qılıncarslan Qacar / Kırımın Sesi /Azerbaycan
Xristianların hegomonluğuna son qoyan, III səlib yürüşündə qalib gələn — Səlahəddin Əyyubi Azərbaycan türküdür!
Əbülfəz Elçibəy: Bir gün Qahirə Universiteti Tarix fakültəsinin bir tələbəsi ilə tanış olduğumda:
Tələbə: Hansı ölkədənsiniz?
Elçibəy: Azərbaycandan.
Tələbə: Siz Səlahəddin Əyyubinin vətənindənsiniz!
Mən Səlahəddin Əyyubi haqqında az oxumamışdım. Ancaq bu sözü yeni eşitmişdim və bir o qədər də çaşdım.
Elçibəy: Haradan bilirsiniz?
Tələbə: Səhər mən sizə mənbəni gətirərəm.
Gətirdi də. Eni (indi qəti deyə bilmirəm) 25-30 sm, boyu 40-50 sm olan ayrıca bir əsər idi. Rəngli şəkillərlə görkəmli şəxslər ardıcıllığından ensiklopedik yayındı, üzərində Səlahaddinin cəngavər geyimində rəsmi var idi.
-Avropada Saladin adı ilə tanınan, yalnız Qüdsdə deyil, bütün Fələstin və Suriyada Xaçlıları darmadağın edib bu yerləri onlardan təmizləyən, Almaniya İmperatorunun, İngiltərə və Fransa krallarının liderliyi altında başlayan üçüncü səlib yürüşünə (1189-92) qarşı birləşmiş müsəlman ordularının başında dayanaraq Xaçlıların baş komandiri, bütün Avropanın qürur duyduğu İngiltərə Kralı aslan ürəkli Riçardı (1157-1199) Akka Qalasında diz çöktürərək əsir alan, Misirdə Əyyubilərin sülaləsinin hakimiy- yət əsasını 1177-ci ildə qoyan məğlub olmaz Komandir və Sultan Səlahəddin (1138-1193)! Tarixçi şagirdin mənə verdiyi əsərdə mənim üçün yeni olan bu idi ki, Sultan SƏLAHADDİNDƏN soruşmuşlar:
-Deyirlər ki; Siz kürdsünüz. Bu, doğrudurmu?
Sultan:
-Xeyr! Biz Azərbaycandanıq. Əmim Şirkuh deyirdi ki, biz Əz-zib tayfasındanıq. Birbaşa-doğruya, o zaman bunu oxuduqda məni çox həyəcana getirmişdi. Bir şeyə hayıflanırdım ki, tarix qaynağı gösterilməmişdi. Sonralar Bakıda Aspirantura’da oxuyarkən və Universitetdə dərs verərkən də Səlahəddin haqqında araşdırmalarımın davam etdirdim və axtardığımı tapdım; araşdırmaçıların ən doğru saydığı resursların birində — tanınmış görkəmli alim İbn Hellikan’ın «görkəmli adamların ölüm tarixi» (vefayat əl-ayan) əsərində. İbn Hellikan yazır:
«Şirkuh demişdir ki, bizim nesebimiz (soykökümüz) Göy Böri (boz qurd / göy qurd)-dir!».
Səlahəddinin atası Eyyub Azərbaycanda Urmiya, Xoy, Zəngəzur və İrəvan boylarında, Kərkük boylarında, Naxçıvanda, Göyçe’de geniş bir şəkildə yayılmış Göy boru, Qara boru, Boz boru tayfalarından, bir sözlə, Qurdlar tayfasından çıxmışdır.
Bu məsələnin — orta əsrlərdə qurd sözü ilə kürd sözünün arab elifbası ile yazılışından uygunluğundan doğan qarışıqlığın başqa bir bənzəri Azərbaycan şairi belə Nizami Gəncəvi ilə bağlı olmuşdur. Bu mövzuda Azərbaycan ədəbiyyat alimləri təkrar təkrar yazmışlar. Onların dediyini burada qeyd etməyi lazımlı sayıram. Belə ki, Nizami əsərlərinin birində «menim qurd tinetli anam» yazmış, tədqiqatçılar bunu «mənim kürd əsilli anam» olaraq oxuyub, səhv təqdim etmişlər (orta çağda qurd sözü ilə kürd eyni şəkildə yazılardı).
(C)Əbülfəz Elçibəy: Bütöv Azərbaycan Yolunda, s.162, 163,164
XII-XIII əsrlərdə yaşamış ərəb şairi İbn Sənaülmülk bunu təsdiqləyir:
“Bi dovlət-it-Turki əzzət millətul Arab
Va bi ibni Əyyub zəllət şiətus sulub”
Tərcüməsi:
Türk dövləti ilə ərəb milləti izzətləndi
Əyyuboğlu əlində səlibçilər zəlil oldu (c)
Əkbər Nəcəf.
Tarixçi – Araşdırmaçı.
