Yuqarı Qaralez ve Yuqarıqaralezliler (Ecdatlar , Hatırlavlar , Nesiller )
YUQARI QARALEZ ve YUQARIQARALEZLİLER
ECDATLAR * HATIRLAVLAR * NESİLLER
Cafer EMİRALİ
“Tezis”
Aqmescit, 2010
Yuqarıqaralezlilerniñ nesillerine bağışlayım
Kiriş söz
Qırım – “qırım” adınen añılğan er bir etnik millet vekiline ait qadimiy milliy ibaredir.
Qırım – baba-dedelerimiz, ecdatlarımıznıñ ruhu siñgen mekândır.
Qırım – qırımlar adınen añılğan, tanılğan, tarih saifelerinden degerli yer alğan insanlıqqa ait ülkedir. Bu tarihiy kontseptsiya izinden ketmek nesillerimizniñ muqaddes vazifesidir.
Milliy tarihımıznı biz özümiz yaratmaq borclumız. Köylerimizniñ tarihını, olarnıñ toponimiyasını bütün etrafnıñ mikrotoponimiyasınen bağlap, olardan aldın iç bir ad olmağanını kesen-kes isbatlay bilmemiz kerek. Köylerimizniñ tarihından, adlarından başlap, umumiy tarihımıznı yaratmaq milliy ğayeviylik ruhumıznı yaratır ve neticede biz asılında kim olğanımıznı qandırıcı deliller ile belgilermiz. 1990 senesi “qırımlılar” olğanımıznı tasdiqlayabilici şaraitler yaratıldı. Amma em tıştan ve em de içten “qırımlar” olğanımıznı inkâr etici “qırımtatar” añlamı ögge sürüldi ve bütün matbuat vastaları yardımında halqımıznıñ ekseriyet qısmı ve de bizni sarıp alğan kelmeşeklerni bu tarihiy uydurmağa inandırdılar.
QIRIMLILAR – QIRIMDA ASIL OLĞAN TAMIR HALQTIR
“Bölşaya sovetskaya entsiklopediya”da berilgen malümatlarğa köre eramızdan 4,5-5 biñ yıllar evelleri yarımada topraqlarında
tavrlar (tav adamları) ve qımırlar (kimmeriytsı-qımlı çöl adamları)birinci insanlar olup, öz izlerini basqanlar. Bu eki ad asılında türkiy sözler Taver – tav erkekleri (adamları) – gornıye lüdi, qımır – qımlıq erleri (adamları) – kimmeriytsı, lüdi pesçanıh stepey.
Devrimizgece yetip kelgen bu adlarnıñ türkiy tamırları-
4 nı inkâr etüv oğrunda tarihqa esassız kiritilgen “tavro-rus” (?) slavânskiye korni, “Hersones” – naçalo pravoslaviya (?) ve diger çultutmaz uydurmalarnı caqları yorulmadan tekrarlayaraq biz qırımlarnıñ asıl halq olğanımıznı tanımağa istemeyler.
Ebet, bir yalan 40 kere tekrarlansa, soñundan aqiqat kibi qabul etile. 1239 senesine qadar Qırımnıñ avtohton yerlileri – qırımlar
adınen añılğanımız aqiqatqa esaslanğan tarih saifelerinde aks ettirile. 1239 senesi Batıhan özüniñ “tatar” lağap adlı vahşiy basqıncı qabilelerinen birinci kere Qırım yarımadasına bastırıp kire. Halqımız qırımlarğa “tatar” lağabınıñ
aşlanması ana şu 1239 senesinden başlana. Çingishan zamanında tarihqa kirgen bu “tatar” sözü moğollar tarafından toqulğan.
Sibir ormanlarında devletsiz, başlıqsız aydutçasına çapqınlıqnen kün körgen atlı aydamaqlar moğollarnıñ bir-birinden çoq uzaq yerleşken yurtalarına apansızdan ücüm eterek bala-çağalarını qıyır-çıyır etip, qadınlarınıñ namuslarına toqunıp, yurtlarını dağıtıp, ayvanlarını aydap ketkenler.
Milletiniñ yurtalardaki yaşayışından haber almaq niyetinde özüniñ sadıq askerlerinen seferge kelip böyle harabevirane alda bulunğan yurtdaşlarından Çingishan: “ne oldu?” sualine “Tet erler” (zamanımızda bu sözniñ sinonimleri – çet, yat, yabancı) ücümine oğradıq”, dep cevaplanalar. Çingishan o “tet-tat” erlerni (çujiye müjiki) yeñe, özüne boysundıra, batı
betke başlağan tarihiy yürüşiniñ esas arbiy küçüne çevire (N. Gümilövdan). Volga-İdilge kelgence yaşağan bir çoq türkiy, çeşit qabilelerni özüne boysundırğan Çingishan türkiy lehçeli qabilelerge “tatarlar” adınen “tatarlar” diye çoq sayılı “tatarlıqnı” etraf milletlerge tanıta. Etraf milletlerniñ añına, qanına, nesillerine siñgen “tatar” – “çujezemets” manası zamanımızğaca tatarlarnı özleriniñ baş duşmanları sayalar ve bu milletlerniñ devlet siyasetleriniñ baş mündericesi – tatarlarnıñ “qırımtatarlar” dep adlandırılğan tabaqasını
vatansız, yurtsız, topraqsız, aqsız-uquqsız manqurtlar alında saqlamaqtır…
1239 senesinece tabiiy tarihiy inkişaf qanunları esasında şekillengen yekâne söznen aytılğan “qırım milleti” şu 1239-dan başlap “qırımtatar” milletine suñiy tarzda çetten ad taqıştırılğan. Asılında biñler yıllar devamında bir çoq türlü qabilelerniñ yarımadağa bastırıp kirip ve diger bastırıp kelici qabilelerniñ zulumı astında ögünden kelgenlerniñ mecburen çıqıp keterken qaldırğan izleri – vekilleri mına şu tavrqımırlarğa qoşulıp, qarışıp türkiy tilimizni metanetli sabit urf-adetlerimizni, yaşav tarzımıznı, vaqtı kelip dinimanımıznı qabul eteturıp milletimizniñ büyük millet, mustaqil halq olup şekillenmesinde müsbet faallitinen iştirak etkenler, qırım milleti işte böyle arta.
Qırım milletiniñ zamanımızdaki bütün dünya milletlerara qanun-uquqlarından aqlı faydalana bilecek, öz Vatanı – toprağı, yurtı – devleti olabilecegi – tarihnıñ aqiqatnı desturleyici (svidetelstvuyuşçiye pravdu) saifelerinen sözsiz tasdiqlana. Qırım tili – türkiy tildir. Tilimizde diger türkiy tillerden qoşulğan sözler mevcut. Türkiy tillerni özara teñeştirip qıyaslağanda türkiy tiller yañıca gipotetik yañılıqnen yanaşuv imkâniyeti yaratıla. Eñ adiy söz türkümleri – til strukturası tabiiy ki eñ qadimiy qabilelerge ait olmalıdır. Bizim türkiy tilimiz – qırım tilimiz özüniñ sadeligi, qolay añlaşılmasınen ve tüzüminiñ qısqalığı ceetinden mantıqlığı onıñ diger türkiy tillerden evelce peyda olğanından delâlet bere. Meselâ: Fiiller söz türküminden
Baram, kelem, ketem – qırımca Varıyorum, geliyorum, gidiyorum – türkçe Borayapman, keliyapman, ketiyapman – özbekçe.
Ve ilâhre. Bir çoq sözlerni teñeştirgende qırım tiliniñ qısqa şekili, sadeligi onıñ türkiy tiller başlanğıçı derecesine köterilecegini köremiz, diger türkiy tillerniñ
tizilişi mürekkepligi bir-birinden farqlı olmaları içün özleriniñ milliy hususiyetlerine ait qoşulmalar, yalğamalarnı
qabul etkenlerini köremiz. Tilniñ mürekkepligi o milletniñ soydaş-tildaş milletler arasında sadece peyda olğan tilge tayanıp asıl olğanı mantıqlığı kelip çıqa demek mümkünligini köremiz. Yeküniy fikir: qırım tili – türkiy tillerniñ eñ qadimiysidir.
