SURİYEDE ELBEYLİ TÜRKMEN AŞİRETİ
SURİYEDE ELBEYLİ TÜRKMEN AŞİRETİ
İlbeyliler ya da Elbeyliler (İlbeyli Türkmenleri, Elbeyli Türkmenleri, İlbegiler), Alkaevli (Alkarevli, Alkırevli) boyundan Sivas, Kilis, Maraş ve Suriye (Halep) yörelerinde yaşayan yerleşik Türkmenlerdir .Alevi ya da Hanefi Sünnidirler.İlbeyli boyu, bugün yoğun olarak Suriye, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kilis ve Sivas’ta yaşayan bir Türkmen boyudur. XII. yüzyılın sonlarında İran’ın Horasan bölgesinden Anadolu’ya geçtikleri tahmin edilmektedir.
Bizleri bu düşünceye götüren Faruk Sümer’in ve Osman Turan’ın verdiği bilgiler olmuştur. Sümer; “1172 yılında, Moğolların Horasan’ı kesin olarak idareleri altına almaları üzerine de oraya yığılmış olan Türkmenlerin pek çoğu batıya doğru göç ederek Anadolu’ya ulaştılar… (Sümer, 1999: 146) derken, Osman Turan da; “XII. asır sonlarında, Yakın-Şarka ve Türkiye’ye doğru yeni muhaceretler vuku buldu. Bu devirde hareket eden Oğuz boyları arasında Moğol istilasından önce Yıva, Afşar, Begdili, Kınık ve Dögerlerin Anadolu’ya göçtüklerini kaynaklarda görüyor; vakfiyelerde adlarına göre diğer Oğuz kabilelerini tespit ediyoruz.” (Turan, 1980: 262) şeklinde bir ifade kullanmaktadır.
Anadolu’da Barak ve Türkmenler ile birlikte yaşayan İlbeylilerin hepsine birden Beydili denildiği (Özdeş, 1939: 8) göz önünde tutulursa, İlbeylilerin Beydili Türkmenleriyle birlikte Anadolu’ya gelmiş olabileceğini düşünebiliriz. İlbeylileri hangi Oğuz boyuna ait oluşları hakkında elimizde kesin bir bilgi yoktur. Bayat, Alkırevil (Alka-evli) ve Afşar boyuna bağlı olabilecekleri konusunda bazı görüşler mevcuttur. (Aydın, 1984: 71; Beyoğlu, 2000: 51 ve 53; Işık, 1963: 96; Makal, 1975: 107). İlbeyliler hakkında oldukça geniş ve doyurucu bir çalışma yapan Kadir Pürlü İlbeylilerin farklı bölgelerde yerleşmeleri hususunda bize şu bilgileri vermektedir: “İki bey arasında çıkan anlaşmazlık üzerine aşiret ikiye bölünmüş. Beylerden biri kendi taraftarlarıyla Halep’te kalırken, diğer bey kendisini sevenlerle birlikte Sivas’a gelip yerleşmiştir.
Diğer bir söylentiye göre de Sivas’taki gayr-ı Müslim nüfusun anormal bir şekilde artış göstermesi üzerine o zamanın padişahı dengeyi sağlamak için İlbeyli aşiretinin yarısını zorla Sivas’a sürgün etmiş ve bir fermanla onları şimdiki köylerine yerleştirmiştir… Gaziantep ve Suriye’de yaşayan İlbeyliler ise, önce 1693 yılında şimdi Suriye sınırı içinde bulunan Rakka’ya iskân edilmek istemiş, ancak bunların iskâna uygun bulunmaması nedeniyle daha sonra gönderilen 19 Haziran 1693 tarihli fermanla Menbiç (Münbiç) Bab, Gaziantep arasında kalan bölgeye yerleştirildiler.
Bu iskânda yerlerini beğenmeyen bazı İlbeyli cemaatleri ise iskân mahallerinden kaçarak Maraş Adana, Yenihan, Trablusşam, Lazkiye gibi merkezlere yerleşmişlerdir. Şimdi bu yerleşim birimlerinde yaşayan İlbeyliler, belirtilen tarihteki iskânda etrafa dağılan Maraş 3 İlbeylilerinin torunlarıdır.” (Pürlü, 2002: 12) Halep, Gaziantep ve Maraş’ta yaşayan İlbeyliler geçmişte Maraş İlbeylisi olarak anılmıştır. Çünkü Ayıntap eskiden Maraş vilâyeti sınırları içinde yer alan ve Maraş’a bağlı olan bir yerleşim merkeziydi. (1973 Maraş İl Yıllığı) 1921 yılında Suriye ile Türkiye arasında sağlanan sınır anlaşması sonrasında İlbeyi boyuna ait bazı yerleşim merkezleri Suriye tarafında kalmıştır. Buradaki Elbeyi ve Bab ilçelerine bağlı köylerin başlıcası şunlardır: Alıcı, Arabazı, Ayaşa, Bablimon, Çörten, Eşekçi, Haliloğlu, Kadılar, Kaklım, Kelsenli, Kocalı, Memili, Sandı, Sekizler, Sinsile, Sipahiler, Taşkapı, Til’aşa, Zilif. Ziyaret.
Uzm.Dr.Muhtar Fatih BEYDİLİ
SURİYE TÜRKMEN DOKTORLAR BİRLİĞİ BŞK.
Kaynakça:
1*AHMET Kocaaslan(2007) Yakın Tarihimiz -BİLAL BEY , Nizip.
2*AYDIN, Mehmet (1984) Bayat Boyu ve Oğuzların Tarihi, Ankara.
3*BEYOĞLU, Ağacan (2000) Türkmen Boylarının Tarih ve Etnografyası, İstanbul.
4*IŞIK, Mahmut (1963) Afşarlar, Ankara. [MAKAL], Tahir Kutsi (1975) Dadaloğlu, İstanbul.
5*ÖZDEŞ, Ömer (1939) Folklor Derlemeleri, İlbeyi Türkmenleri Arasında, Gaziantep.
6*PÜRLÜ, Kadir (2002) Sivas’ta İlbeyli Türkmenleri, C. I, Sivas.
7*SÜMER, Faruk (1999) Oğuzlar, (Türkmenler), Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, İstanbul.
8*TURAN, Osman (1980) Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, İstanbul.
