QIRIMTATAR HALQ ADETLERİ – TOY TIRAŞ MERASİMİ
QIRIMTATAR HALQ ADETLERİ – TOY TIRAŞ MERASİMİ
Ziyafetniñ soñunda berber peyda ola.
İş şunda ki, tıraş avasınıñ müim manalar ile birlikte şaqa da qullanıla. Kiyevniñ kelin
üzerinde peyda olması – çoqtan beklenilgen daqqasıdır. Ve, elbet de, kiyev bala – tıraş olğan
alda, dülber perçem ile olmaq kerek. Toy künü üylege yaqın kiyevniñ yaqınları, dostları, soysopları
toplanıp, eki bölümge bölüngen. Berber ise – öz işini başlay. Yani tıraş ete ve saçlarını
alıp, taray. Amma bir hususiyet, tıraş – tek mahsus çalınğan yani “Tıraş avası” ile yapılmaqta.
Diger nağme ile kiyevni tıraş etmeyler. Misal olaraq, Üsküt köyünde tıraş merasimini muzıkanen
degil de, oqulğan dualar ile keçirgenler. Endi ise eñ meraqlısı başlana. Kiyevniñ etrafında
oturğan şaqacı dostlarından biri çalğıcığa para berip, tıraş avasını degil de, diger bir nağme
sımarlay. Lâkin endi berber tıraş etmey ve tıraş avasını bekley. Kiyev ise sabunlı ve yarı tıraş
alda oturıp bekley. Niayet, diger dostu, kiyevni acıp, çalğıcığa kene de para berip, mahsus tıraş
avasını sımarlay. Endi bu nağme ile berber öz işini devam ete. Ekinci bölümden daa bir dostu
kene de başqa ava sımarlay ve berber kene de işini toqtata. Kiyev kene yarı yolda qılıp, sabır ile
bekley. Bu şaqalı areketler ya berberniñ bezgenine qadar, ya da dostlarınıñ cepleri boşatılğanına
qadar bazıda 4–5 saat devam etip, niayet, kiyevniñ tıraş etilgen ve perçemi de dülberleştirilgen
alda olğanı ile yekünlengen. “Kiyev avası” yañğırağanda kiyev baştan-ayaq yañı urba kiyye.
Endi kiyev azır ve cesürlik ile evine yol ala.
Kiyev ketken yol fişenklernen aydınlatıla, yırlar yırlana, oyunlar oynala ve tüfekler atıla. Hor
kelinnen kiyevge bağışlağan, olacaq bahtı qoranta ayatını terennüm etken mahsus yırnı yırlay.
Bu vaqıtta kelinniñ odasını yaraştıralar. Kelinniñ özü çoq yıllar devamında morsliman usulınen
tikip azırlağan nağışlarnen donatalar.
kelsin
Kelsin, kelsin,
Çorabatır kelsin.
Kelecek olsa, haber bersin.
Bağlama:
Ana-mına, ana-mına keleyatır,
Ayağında qızıl qatır,
Tüy şorbağa ötmek batır.
Kelsin, kelsin
Kiyev bala kelsin.
Kelmeycek olsa, haber bersin.
Bağlama
Kelsin, kelsin,
Toy sabası kelsin.
Kelmeycek olsa, haber bersiñ.
Bağlama.
Kiyev kelinniñ odasına yaqınlağanda içerideki qadınlar kelinni terk eteler, o, oda içinde,
köşege artında bir özü qala. Kiyev kelin odasınıñ bosağasından atlağanda kiyev ağası bosağağa
bir parça yipek atlas taşlay, kiyevni ozğarıp kelgen yigitler ise bu basmanı ala, yırta ve olarnıñ er
biri bahtlı aileviy ayat remzi olaraq, onıñ birer parçasını ala. Soñra sıq duvaq kiygen kelinni
namazlıq yanına alıp keteler, kelinnen kiyev birlikte namaz qılalar. Namazdan soñ kiyev duvaqnı
kötere, kelin ise onıñ qolunı öpe.
Zevq meraqlılarnen
Toldı kene azbarlar!
“Ne eken?” deseñ, bugün
Kiyevnıñ tıraşı bar.
Sabırsız bazı seda
“Tıraş!” dep bağırsa da,
O, özüni pek sıqlay,
Başlamağa aşıqmay.
Fotoğraflar : ATR Kanalı
Menba : Lenera Memetova
