Qırım Tatarlarında Milletçilik

Qırım Tatarlarında Milletçilik

Qırım Tatarları, 1792 cılında Rusiyege bağlanuvından soñ, taa huzurğa erişmedi. Orus basqıları ve zülümleri ep devam etti. Basqı ve zülümlerde qaçqan Qırım Tatarları Romaniya, Bulğaristan, Türkiye ve başqa memleketlerge cerleştiler. Cerleşken memleketlerde de öz ürf-adetlerin, tillerin saqlamağa tırıştılar. 1944 cılınıñ 18 May kününde, Stalinniñ emirimen, bütün Qırım Tatarları cıyılıp sürgünlikke Özbekistanğa collandı.

Sürgünlik qurbanları, caşağan zülümleri taze boluvdandır, aktiv milletçilik qıldılar. Qırımğa qaytmaq içün köp tırıştılar. Kâ mitingler ötkerip kâ açlıqlar tutıp küreştiler. Çoğu Qırım Tatarı öz malın mülkün sürgünlikke collanğan cerlerde taşlap vatanına qayttı. Qırımğa keri qaytqan Qırım Tatarları, zülüm ve basqı körmege devam ettiler.

Bütün bo zülümge ve basqığa qarşı Qırım Tatarları, milletçilikten vaz keçmedi. Qırımda Qırım Tatar mektepleri açtırdılar, tuvğan tilde gazeta-jurnallar ve kitaplar bastırdılar, milliy televizor ve radio kanalları açtılar.

* * * * * * * * ☼ * * * * * * * *

Romaniyadaki Qırım Tatarları ise, Qırımdaki Tatarlarman bağları çoq az. Qırım Tatar tiline öz özleri başqa bir elifbe yasağanlar. Baqsañ, eki ayrı til kibi körüne…

Amma aytmaq kerek, Romaniyadaki Qırım Tatarlarınıñ milliy añı, bitip tükenirlik tuvul. Belki bonda diniy ayrılıqlar da faydalı boladır…

* * * * * * * * ☼ * * * * * * * *

Türkiyege qarağanda, Qırım Tatarları tuvğan tilin coytayatır. 90-cı cıllarda tuvğan Tatarlarğa  sorasaq, 90%-i çeyrek Tatar qanı taşıy. Bo çeyrek Tatarlarnıñ 99%i tuvğan tilin bilmiy. Qatnaşsız Tatar qanı taşığanlarnıñ çoğusı Tatar tilin bilse de, ne Qırımdaki resmiy imlânı ne de Romaniyadaki imlânı tora bilgenlerniñ sanı 5%-ge qadar tüşe. Bo qorqunç raqamlar bizge kelecek vade etmiy.

Caqınca 100 cıl evel Türkiyege ayaq basqan Qırım Tatarları, 100 senede 25%-ge tüşti, tuvğan til yağından 10%ge tüşti. Bo körünişte devam etecek bolsa, Qırım Tatarlarınıñ Türkiyede kelecegi yoq.

Qırım Tatarları, Türkiye halqı da özü kibi “Türkiy halq” dep oylap, onıñman qarışmaqtan çekinmedi. Devlet tili Türkiye Türükçesi bolğanda ve qorantada Türükçe süyleşilgende, balanıñ Tatarcanı bilüv, añlav, süyleşüv ve caşatuv mümkünligi bolmay.

* * * * * * * * ☼ * * * * * * * *

Bo negativ körünişke baqmadan, Türkiyede alâ da tamırların qızıqsınıp, tuvğan tiline, ürf-adetlerine meraq salğan milliy canlı balalarımız bar. Men inanaman ki, Qırım Tatarları menligin unutmayacaq, meñgi caşayacaq.

Qırım Tatarları bilmeli ki, Qırım bizim bolacaq ise, tuvğan tilde süyleşmege mecbürmiz!

Memba https://turukcitatar.wordpress.com/2016/02/06/qirim-tatarlarinda-milletcilik/