Polonya’nın Tek Müslüman Azınlığı Tatarlar

Efsaneye göre,

Kral Jan III Sobieski, Tatar süvarilerinin kumandanının hizmetlerinden çok memnun kaldığı için ona, atıyla bir günde gidebileceği mesafe kadar toprak bağışlamış. Tatarlar, Polonya’nın doğu bölgesi olan Podlasie’ye bu şekilde yerleşmiş.

Polonya Tatarları Polonya’ya Nasıl Geldi?

Polonyalı tatarlar, 14. yüzyılda Lehistan krallığının daveti üzerine paralı asker olmak için gelmişler Polonya’ya. 600 yıl önce, büyük Litvanya Krallığı zamanında, Altın Orda Hanedanlığı içindeki taht kavgalarından kaçmaları ya da Litvanya ile yapılan savaşlarda esir düşmeleri sonucunda Polonya’ya göç etmeye başlamışlar.

Polonyalı askerlerden farklı bir dövüşme taktikleri olmasına rağmen, savaş alanlarında gösterdikleri kabiliyetleri nedeniyle de Polonya halkı tarafından çabuk kabul görmüşler. Ve hatta bazı tatarlar, Polonya ordusu içinde şövalyelik, komutanlık mertebesine kadar yükselmiş. Kimi zaman ise kazandıkları zaferler sayesinde de toprak verilerek ödüllendirilmişler.

Öyle ki, 1410 yılında gerçekleşen bugün hala dillerde dolaşan Grunwald Savaşı’nda (Ortaçağ Avrupa tarihinin en büyük savaşlarından biri) oldukça iyi bir mücadele verdikleri için, Polonya halkı tarafından çok saygı gösterilen bir millet olmuşlar.

Tarihi boyunca yaşadığı savaşlardan kafasını kaldıramamış olan Polonya, tarihin en şanssız milletlerinden birisi olarak tarihe geçmiştir. Birçok savaşa dahil olmasının yanında uzun süre başka milletlerin hakimiyeti altında da yaşamıştır. Sizlerle paylaşmış olduğum 8 dakikalık animasyon ile,  Polonya tarihi  hakkında özet bir bilgi edinmiş olduğunuza eminim…

Polonya Tatarları Nerelerde Yaşar?

Polonya’da yaşayan insanların %96’sı Polonyalı ve %94’ü ise Katolik dinine mensup. Buna rağmen, Białystok, Krynki, Sokółka, Bohoniki, Kruszyniany, Krynki ve Supraśl şehirlerinden oluşan yaklaşık 150 km² ‘lik küçük bir alanda, farklı kültür ve dinlerin bir arada yaşayabildiği bir bölge oluşturabilmişler. Hatta bu bölgeye Polonya’da Tatar Yolu (Szlak Tatarski) da deniliyor.

Bu bölgelerde yaşayan Polonya tatarları, genellikle Lipka Tatarları, Polonyalı Tatarlar, Lipkowie veya Müslümanlar olarak isimlendirilmiş…

Polonya’ya ilk gelen tatarlar askerdi ve saf kan Tatarlardan oluşuyormuş; ancak Tatar askerler, Polonyalı genç kızlarla evlenmeye başlamışlar ve 16. yüzyılda kendi dillerini tamamen kaybetmişler. Dolayısıyla günümüzde yaşayan Polonyalı tatarlar, her iki milletin karışımı diyebiliriz.

Polonya Tatarları Cami ve Mezarlıkları

Her ne kadar Polonya tatarları dillerini unutmuş olsalar da, 600 yıl boyunca dinlerini korumayı başarabilmişler. Polonyalı tatarlar, kendi kültürlerini ve dinlerini kaybetmeden Polonya’ya çok iyi adapte olduklarını söylüyorlar. Polonya’nın kuzey-doğusundaki Bohoniki köyünde, 18. yüzyıl’dan kalma tarihi bir camileri var.

Bu cami, Polonya’da yaşayan yaklaşık 1500 ila 5000 arası tatar için bir sembol olmasının yanında, aynı zamanda gurur kaynağı olarak da görülüyor. Polonya’da yaşayan tatarların sayısı konusunda net bir bilgi maalesef yok.

Bohoniki köyünde olduğu gibi, Kruszyniany köyünde ve Gdansk şehrinde de birer tane cami var. (Polonya’da tatarların yaptırdığı toplamda 5 adet cami var) Polonya’nın Avrupa Birliğine üyeliğinin gerçekleşmesinden sonra, Polonya’daki Müslüman azınlıklara kendi müftülerini seçebilme özgürlüğü verilmiş. Cami giderlerini karşılamak ise Tatarların sorumluluğuna verilmiş.

Polonyalı tatarlar, dini ibatlerinin yanı sıra, Ramazan ve Kurban bayramlarını yaşamaya da devam ediyorlar. Polonya’da hayvan hakları yasasına göre kurban kesmek yasak olmasına rağmen, geleneklerini sürdürmeye devam ediyorlar. (Bazı kesimler, Kurban bayramında yapılan işlemleri hayvan katliamı olarak değerlendiriyor).

Polonya Tatarları’nın ilk yerleşim yeri olduğu tahmin edilen Bohoniki ve Kruszyniany köylerinde aynı zamanda Müslüman mezarlıkları da bulunuyor.

Polonya Tatarları Mutfak Kültürü

Gelelim işin en zevkli kısmına  Tatar Yolunda bulunan Tatarska Jutra isimli geleneksel tatar yemekleri yapan ve Dżenetta (Cennet)  Bogdanowicz tarafından işletilen bir mekan da bulunuyor. Mekan tam bir aile işletmesi diyebiliriz. Tatar mutfak kültürünü yaşatmak ve tanıtmak için ailece hizmet veriyorlar. Hatta belirli zamanlarda da çeşitli mutfak atölyeleri hazırlayarak, yemeklerini ziyaretçileri ile beraber hazırlıyorlarmış… Bu arada bu mekan Polonya ve dünya çapında oldukça ünlü de sayılabilir. Polonya içerisindeki yemek yarışmalarında birçok ödüle sahipler.

Tatar mutfağının tatlılarından Çak Çak ve Helva, genellikle Ramazan bayramlarında hazırladıkları ve bizim böreğe benzeyen Pierekaczewnik, yine bizim kıymalı poğaçaya benzediği söylenen Kołduny gibi lezzetleri varmış… Bu tatları denemek için sabırsızlanmamak elde değil.

Polonya tatarları, yaşadıkları köylerde kalmayıp, ekonomik sebeplerle dünyanın her köşesine dağılmaya başlamış. Öyle ki Polonya tatarları’nın ilk yerleşim yerlerinden biri olan Bohoniki  köyünde bugün sadece 100 kişi yaşadığı söyleniyor. Umarım kültürlerini kaybetmeden Polonya’da yaşamaya devam edebilirler. Polonya tatarları, aynı zamanda Polonya’nın çok kültürlü yapısına fayda sağlaması açısından önemli bir yere sahip.

Ender Taş

Kaynak
https://www.polonyadayiz.com/polonyanin-tek-musluman-azinligi-tatarlar/