Kırım Tatar Tiyatro Araştırmamdan – Doç. Dr. Svetlana Sevil Kerimova

İsmail Gaspıralı”’nın kızı “Şefika Gaspıralı “hakkında da çok değerli arşiv bilgileri bulunmaktadır. Bu bilgilerin ışığında Şefika hanım devrimci yıllarda” Ayşe Bolatukov” ile birlikte ve tiyatro faaliyetleri hakkında çok değerli bilgileri konusunda bahar gibi sıcacık bilgilere sahiptirler.

Arşivlerden “Şefika hanımın” ne kadar sanat eleştirilileri ve yazıları olduğu bilinmemektedir. Var olduğunu sonucu içindeyiz. Eski Soyvetler birliğinin merkez kütüphaneleri tarafından toplanan edebiyat, ilim ve tiyatro konusunda yüzeysel olarak raflarda bulunmaktadırlar. ”Örneğin, Kırım Tatar dilinde 1917’ de yayınlanan bizlerin ruhu ve tarihi olan kitapların bazıları şunlardır”. U.Bolatukov” (Ayşe hanım)/”Cemil Kermenchikli” (Şiir), (Küçük Dostlarıma), (Benim küçük arkadaşım), “Şakir Ali”,(Şiir koleksiyonu)”Duygularım”/ “göçük altında” A.Chergeeva’nın “takdir”/”kader” ve arşivlerde ”Şefika Gaspıralı’nın yazılarını bulundu.
( 30Agustos 1917} Ayşe Bolatukov’un yazmış olduğu bir komedi, Kadın rolu için ”Emine Çhelebieva”/“Zore Shirinskaya”/”Emin Bolat” oyun oynadılar. O zamanların en ünlü Kırım Tatar kadın yazarlardan Ayşe Tayganskaya’dı “Yeşil basamaklar”/”Yeşil Ayakkabı”/”Düğünden bir sahne”/”Çingene Çadırı”/ gibi yüzekadar oyunun yazarıdı. Buna ek olarak “Tayganskaya” folklar öğretici ve oyuncusu olarak bilinir. Ustaca türküleri seslendirdi. Mans ditties ve daha sonra yazılarında ünlü besteci “J.Sherfedinov” (1916-1917 ve 1919 ) yıllarında Ünlü yazar ve oyuncu “Tayganskay”in “A kızım, gölgelik eşikleri, Kim ?”/” Kızımı veriyorsunuz diye ? ”besteleri dudaklarından okurken insanları bir başka dünyaya götürüyordu. ”Memluk /Kestane Bahçeleri”/”Karşıdan gördüm gölgelik”/”Ben seni gördüm”/”Ay Çalasım”/”Aman kulübe”/”Çal aytmay”/”Benekli at”/ ve “Ayşe Tayganskay” gibi olağan üstü bir yetenekten anlatıyoruz. Bahçesaray ve Yalta’da (1917) yazında “Fontan” Kırım Tatar dilinde bu oyun sahnelendi. Ünlü aktörlerin çoşkusu ve duygusu yavaş yavaş izleyiciye aktarılmaktadır.
Bir sure sonar düşen yapraklar gibi, tümsal onoyundaki “Zarema” karakterinde oynayan “AyşehanimTayganskaya “ile gözyaşlarına boğuldu. Her seyirci kendinden geçmişti. Salonda mükemmel tezahürtler ve alkışlar, ve bağırmalar duyuldu. Bu olay ile Kırım Tatar kadınlarının sahneye bakışları değişmeye başladı.