KARAGAS (TOFALAR) TÜRKLERİ – SHURUBU KAYHAN

KARAGAS (TOFALAR) TÜRKLERİ

Sibirya bölgesinin çok uluslu halkları arasında iki küçük boy vardır. Onlar bulundukları bölgenin soyu tükenmekte olan halkların temel medeniyetini temsil eden Karagaslar ve Okin Soyotlarıdır. Geyikçilik ve avcılık mesleklerini atalarından devir alan Karagasların en büyük özellikleri iyi bir iz takip edicileri olmalarıdır. Bu özelliklerini miras olarak da devam ettirmektedirler.

“Kara Kaz” boyu Ud nehrinin kenarında asırlar öncesi göçebe Karagaslar adında bir boy olarak yaşamışlar. Ilk önce bu isim sadece bir boya aitken daha sonra orada yaşayan tüm boyara denilmeye başlamış.
Onlar göçebe ve yarım göçebe olarak hem geyikçilik, avcılık hem de çiftçilik meslekleriyle uğraşmışlardır. Onların o bölgeye nereden ve ne zaman geldikleri hala da bilinmemektedir.
1648 yılından itibaren de Rus Devletinin takibi altına girer ve her sene vergi (haraç) ödemeye başlarlar. Onlar her zaman güçlü komşu halklarla tarafsız ve barış içinde ilişkilerini sürdürmeyi başarmışlardır. Karagaslar hakkında tam bilgiler 19 asrın ikinci yarısından itibaren bilinmeye başlar. Bu dönemden itibaren araştırmacılar onların dillerini, yaşam biçimlerini ve geçim kaynaklarını araştırırlar. Karagas yerlerine borçlular, tüccarlar altın madencileri de ilgi göstermişler ve oralara yerleşerek alanlarını daraltmışlar. Böylece her soya ait olan avcılık bölgelerinin sınırı bozulmaya başlamış.

Karagaslar bu durumdan dolayı gittikçe Doğa doğru derinliklere Cuglum ve Udin sırtına kadar ilerlerler. 20 asrın sonlarında ise şimdiki Krasnoyarsk, Nicneudinsk ve Tulun yani Doğu Dayan Bölgesi’ne kadar ulaşırlar. Daha sonra Karagaslar şimdiki bulundukları Enesey ve İrkutsk bölgelerine yerleşirler.
1930 yılında Karagaslar Rus Devletinin yeni yönetim sisteminin etkisi ile isimlerini değiştirerek Tofalar (kişi) olarak adlandırılır.

Açıklama olarak da bir halk hayvan ismi (Karagas- kara kaz) ile adlandırılmamalı denilmiştir. Böylece Karagasların yaşadığı bölge 1934 yılından itibaren resmî olarak Tofalar olarak değiştirilmiştir.
Şimdiki Tofalar artık göçebe hayat sürdürmemektedirler ve İrkutsk bölgesinin Alıgdcör, Nepha ve Guntara köylerinde yaşarlar. Bu bölgelere şimdilerde de ulaşım sağlamak çok zordur.
Tofaların dili Altay dil ailesinin Uygur alt grubunun Tofalarca şivesidir. Bu şive Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılır. Akrabaları Tuvalar, Tocinler.
Günümüzde Tofalar Rusya Federasyonunun en az sayıdaki halklarından biridir. 2002 yılındaki nüfus sayımında 654 kişi olan Tofaların sadece 320si temiz kanlı olarak belirtilmiştir. Hiç bir yazılı kaynakta Karagasların toplu ölümü yada kayıplarından söz edilmemektedir. 2010 yılındaki sayımlarda ise sayıları 762 olarak tespit edilir. Şaman inançlarına göre yaşayan Tofalar avcılık ve geyikçilik mesleklerinin dışında demircilik, kerestecilik ve deri işleri ile de uğraşmaktadırlar.
Tofalar Türkleri günümüzdeki yok olma tehlikesi altında yaşayan halklardan biri olarak da bilinmektedir.