Derviza
Qırımda peyda olğan, Küz Bayramı ya da Bereket Bayramı da degen bir halq bayramıdır.
Sentâbr ayında yapılır. Tepreçten farqlı olaraq Derviza bir tamam Qırımtatarlarnıñbir arağa ketirgen umumhalq yığılışıdır.
Birinci Qırım Dervizası 1923 senesi Qırımnıñ Sudaq bölgesiniñ Qutlaq köyünde teşkil etilgen edi. Bu Dervizada Qırımnıñ bütün köşelerinden adamlar yıqılışıp, o bir umumhalq milliy bayramına çevirilgen edi. Dervizağa Qırım ükümetiniñ başı Veli İbraimov da iştirak etti ve dervizanı o açqan edi. Qırımnıñ eñ namlı oyuncısı Hayri Emir-zade de özüniñ sanatınen Dervizanı yaraştırğan edi. 1924 senesi ise Qırımnıñ eñ balaban köyü sayılğan Üskütte ekinci Qırım Dervizası olğan edi. Bu Dervizada da Veli İbraimov iştirak etip Dervizanı kene o açıp ğayet eyecanlı bir çıqış yapqan edi. Dervizanıñ esas noqtaları: milliy küreş, at çapışı, salıncaq tepiş, oyunlar, yırlar, çeşit kütleviy eglenceler, mukâfatlar berüv, aşlar-suvlar, çıñlar aytmaq, ağır ava-qaytarma oyunları edi.
Qırımtatarlarnıñ bu güzel Derviza bayramı sürgünlikte de unutılmadı ve alay keçken horluqlardan endi közüni açqan halq, 1968 senesi Taşkent yaqınındaki Çırçıq şeerinde balaban bir Derviza bayramı yasağan edi. Lâkin aynı şu şeerde yasalğan ekinci Dervizanı, milisler, sovet askerleri suvlap köteklep darqatqan, qatılğanlardan bir çoqlarını qapatqan ediler. (Tafsilâtı içün Çırçıq vaqiaları maqalesine baqıñız.)
Qırımtatarlar Qırımğa kütleviy sürette qaytıp kelgen soñ, 1990 senesi Büyük Özenbaş köyünde birinci közaydın vatan Dervizası keçirildi. Mında bütün Qırımğa qaytıp kelgenleriniñ aman-aman alayı toplanğan edi.
Memba Rıza Fazıl
