Bekir Çobanzade

Bekir Sıtkı Çobanzade 1939 yılında Sovyet yönetimi tarafından öldürülen Çobanzade, Türk şivelerinin hemen hepsiyle ilgili eserler verdi.

1893 yılında doğdu. İlk ve orta tahsilini Karasupazar’da yaptı. 1909 yılında liseyi okumak için İstanbul’a geldi. Burada Arapça ve Fransızca’yı öğrendi. 1915’te Odesa’ya giderek Slav dillerini öğrendi. 1916’da Budapeşte Üniversitesi’ne gitti. Burada Codeks Cumanicus’u inceledi. 1920’de bu üniversitede doktor ünvanını aldı. 

1920’de Kırım’a döndü. Değişik okullarda Kırım Türkçesi ve edebiyatı dersleriyle Türkçe’nin Mukayeseli Grameri konusunda dersler verdi. 

Bu dönemde “Yanı Çolban”, “İleri” ve “Okuv İşleri” dergilerinde ilmi makaleler yazdı. Değişik üniversitelerde profesör, dekan ve rektör olarak çalıştı. 

1926 yılında Baku’da toplanan I.Türkoloji Kongresi’nde “Türk Lehçeleri Arasında Karşılıklı İlişkiler” ve “Türk Tatar Dillerinde İlmi Terminoloji Meydana Getirme” konularında önemli tebliğler verdi. Sovyetler Birliği Yeni Alfabeler Merkez Komitesi, Azerbaycan Terminoloji Komitesi gibi komisyonlarda çalıştı. Türk lehçelerinin alfabesi, imlası ve terminolojisi konularında pek çok çalışmalar yaptı. 

Almanca, Fransızca, Arapça, Macarca, Çekce ve Lehçe’yi çok iyi biliyordu. Türk şivelerinin hemen hepsiyle ilgili eserler verdi. 1939 yılında Sovyet yönetimi tarafından öldürüldü. 

ESERLERİ:

“Rusya Tatarlarının Kültür Hayatının Gelişmesi Üzerinde Bir Deneme” (1915), “Türk Edebiyatında Yeni Akımlar” (1916), “Kırım Tatarcası’nın Grameri Hakkında İlmi Bir Deneme” (1924), “Kumukların Dili ve Sözlü Edebiyatı Üzerine Etüdler” (1926), “Nevai’nin Dili Üzerine” (1926), “Türk Tatar Diyalektolojisi” (1927), “V. Tomsen” (1927), “Azerbeycan Türk Edebiyatı’nın Yeni Dönemi” (1930), “Azerbeycan Türk Dilinin İlmi Grameri” (1930), “Yabancı Dil Öğretiminin Temel Metodu Meseleleri” (1932), “Özbek Dilinin Öğretiminin Temel Metodu” (1932), “Karaçay Balkar Dili Üzerine Notlar” (1932), “İbni Mühenna’nın Türk Grameri” (1933), “Kitab-ı Dedem Korkut’un Edebi Lengüstik Tahlili” (1935) gibi eserleri bu gün hala ilmi değerini muhafaza etmektedir.

“Yaz Akşamı Üy Altında”, “Tuvdım Bir Üyde”, “Oy Suvuk Şu Gurbet”, “Ah Tabılsam”, “Suv Anası”, “Tunay Taşa”, “Anam”, “Bulutlar” gibi şiirlerinin de bulunduğu “Boran” isimli şiir kitabı 1927 yılında basıldı.

Şairin şiirlerinden bir kısmı, Abdullah Latifzade’nin şiirleriyle beraber bir kitap halinde Eşref Şemizade tarafından (1971) de neşredildi.