Kırımlı şair Mehmet Nüzhet
Kırımlı şair Mehmet Nüzhet 1888 yılında Kezlev’de doğmuş tıpkı kendisiyle aynı dönemde yaşayan Şehriyar gibi içinde yaşadığı coğrafyanın folklorunu ve geleneğini ele alan şiirler kaleme almıştır. Bekir Çobanzade ise 1893 yılında Kefe bölgesinde dünyaya gelmiş ve Türkoloji alanında akademik çalışmalarıyla tanınan bir ilim adamı ve şairdir. Yukarıda ele alınan biçim özelliklerini taşıyan şiirler de kaleme alan bu şairler Geleneksel Türk şiirinin biçim özelliklerini kendi şiirlerinde yansıtmışlardır.
Bu çalışmada İran bölgesindeki halk şairleri tarafından yapılan “beşkoşma” adlandırmasının Türk halk edebiyatı araştırmacılar için ilgili şiir formunu adlandırmak üzere terimleştirilmesini teklif etmektedir. Çalışmada Kırım Tatar Halk edebiyatından anonim nitelikteki beşkoşma örnekleri ve 19. Yüzyılın başında yaşamış Mehmet Nüzhet ile Kırım Tatar şiirinin önemli isimlerinden Bekir Çobanzade’nin şiirlerinden beşkoşma formunda yazılmış olanlar ele alınacaktır. Bu örneklerden hareketle Türk halk şiiri içerisinde bu formun yeri; geleneksel olanın moderndeki yansıması ve Kırım Tatar şiirinin Türk Şiiri içerisindeki konumu analiz edilmeye çalışılacaktır.
Mehmet Nüzhet (1888 – 1933)
Aydargazi köyünde doğmuştur. Daha çocukluğunda çıncıların, kedayların çınlarını, manilerini; halkın destanlarını, masallarını ve atasözlerini dinleyerek büyüyen Mehmet Nüzhet halk yırlarının tekrarlanmaz ezgilerini içine sindirip çeşitli millî adet ve ananeleri görerek yaşar. Çocukluğunda farkına varmadan topladığı, unutmayıp zihninde sakladığı bu malzemeleri kendi yaratıcılık ve sanat gücünü katarak işler.
Mehmet Nüzhet, şiirlerinde toplumun menfî adetlerini, dinî hurafeleri, feodalizm kalıntılarını tenkid edip, insanların olumsuz yönlerini, içkiye olan düşkünlüklerini, aç gözlülük ve bencilliklerini komik bir şekilde eleştirmiştir.
Şairin “Nogay’ın Adağı”, “Uzun Kulak Aziz”, “Ava Sertiygen”, “Menden de Geçen Hayır”, “Sokur Közden Saadet”, “Türkülü Namaz”, “Çoban ve Eçki”, “Nogaynen Molla”, “Tek Mağa Korünme” gibi eserleri “Lenin Bayrağı”, “Edebiyat Hrestomatiyası” ve Eşref Şemizade’nin “Ömür ve Yaratıcılık” adlı kitaplarında yayımlanmıştır.
Mehmet Nüzhet’in “Selim Sohta”, “Bahtsız Koranta” adlı hikayeleri Kırım edebiyatında tenkidî realizm metoduyla yazılan ilk eserlerdendir.
Ekim inkılabını heyecanla karşılayıp yaşayan M. Nüzhet’in 1920’lerde şekillenen Kırım edebiyatının da gelişmesinde çok yardımları olmuştur. Kırım’da Sovyet hakimiyetinin yerleşip tutunduğu yıllardan itibaren eski örf ve adetleri, zenginlerin ve din adamlarının iç yüzlerini hicveden şiirlerle, günün aktüel meselelerinin propaganda yazılarını da yazar. “Hıdırellez Türküsü”, “Köylülere”, “Teşvikat Yırı” gibi eserleri, halka idareyi toz pembe göstermeyi amaçlayan; halka şevk, heyecan ve iyimser bir dünya görüşü aşılamayı gaye edinen manzumelerdir. Lenin’in ölümü münasebetiyle yazdığı “Unutmamız” şiiriyle, Kolhoz Başkanlığına seçilen Kırımlı kadın için yazdığı “Feride Apte” adlı eseri de çok tanınmıştır.
Kaynak
http://ilmiyqirim.blogspot.com/
