Yavuz Sultan Selim’in eşi, Sultan Süleyman’ın annesi, Mengli Giray’ın kızı Ayşe Hafsa Sultan
Ayşe Hafsa Sultan , Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim’in eşi, Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi ,Kırım Hanı Mengli Giray’ın kızıdır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun Validesi Ayşe Hafsa Sultan’ın Osmanlı Sarayına Girişi
Kerç şehrinden yola çıkan kadırga ile Trabzon’a gelin olarak indi. Orhan, Musa ve Korkut isminde üç oğlu olan Hafsa Sultan’ın çocukları salgın hastalıklarda hayatını kaybetti. Sultan Selim’in şehzadelik döneminde Trabzon’da, oğlu Şehzade Süleyman’ın sancak beyliklerinde de Kefe ve Manisa’da bulundu. Yavuz Sultan Selim’in 1520 yılındaki ani ölümüyle oğlu Kanuni Sultan Süleyman tahta geçti.
Valide Sultanlık Dönemi
Oğlunun tahta geçişiyle Hafsa Sultan da İstanbul’a geldi. Annesini çok seven, sayan ve hürmet eden Süleyman Han tarafında tarihte ilk defa kendisine Valide Sultan makamı uygun görüldü.
Oğlu üzerinde yoğun etkisi olan Valide Sultan’ın baskın bir rol oynadığı bilinmektedir. Fakat bu etkisini hiçbir zaman kötüye kullanmamıştır. Gönderdiği birçok mektup ile siyasi olaylarla ilgili tavsiyelerde bulunan Hafsa Sultan, II. Bayezid’in annesi Gülbahar Hatun’dan sonra oğluna bu tür telkinlerde bulunan ilk padişah annesidir.
Hayatının sonuna kadar Hürrem Sultan’ın ilerleyişi önünde set kurmuş ve ve haremdeki dengeleri iyi tutmuştur. Bu yüzden denilebilir ki iyiliği ile etkili Valide Sultan yaşadığı sürece Hürrem Sultan’ın da yükselmesine bir imkan olmuşmamıştır.
Ayşe Hafsa Valide Sultan’ın günümüze ulaşan eşine ve oğluna gönderdiği birçok mektubu da vardır.
19 Mart 1534 tarihinde oğlunun saltanatı sırasında muhtemelen kalbe bağlı sorunlardan elli altı yaşlarında vefat etti. İstanbul’daki Yavuz Sultan Selim Camii’ndeki türbeye gömüldü. Yanında kızı Şah Sultan da medfundur.
Hafsa Valide Sultan’ın ölümüyle saraya sultan ya da soylulardan biri olarak gelin gelen Valide Sultan’ların da devri kapanmıştır. Kendisi bu durumun ilk ve son örneğidir.
Manisa’da Ayşe Hafsa Sultan tarafından inşa ettirilmiş külliyenin bir parçası olan ve özellikle psikiyatrik tedavide ün salmış Darüşşifa.
Eşi Sultan Selim hayatta iken kendi birikimi ile Urla’da birçok dükkân alan Hafsa Sultan daha sonra bunların gelirleri ile camii yaptırmıştır.Manisa’da 1522 yılında tamamlanan bimaristanı ile ünlü külliyesi ise en bilinen eseri olarak bulunmaktadır. Marmaris’teki Osmanlı kervansarayı da, kitabesi 1545 tarihini taşımakla birlikte, Hafsa Sultan’ın ismi ile anılmaktadır.
