TILSIMLI YÜZÜK – Qırımtatar Halk Masalı

Bir zamanda bar eken, bir zamanda yoq eken. Bir köylüniñ qarısı hastalanıp öle. Köylü qızı Ayşeçiknen qala. Ayşeçik ay deseñ, aydan dülber, kün deseñ, künden dülber, merametli ve işkir qız eken. Anasına o pek yanıqlay ve çoq vaqıt ağlap yüre. “Evlensem, belki qarım Ay-şeçikke analıq eter”, – dep tüşüne köylü. Azmı keçe, çoqmı keçe, köylü başqa qadınğa evlene. Onıñ da Şerfeçik degen qızı bar eken. Şerfeçik erke ve tenbel qız eken. Ögey anası Ayşeçikniñ güzelligine asetlenip, onı sevmey.

Gecelerniñ birinde ögey anası Ayşeniñ babasına ayta:
– Sen Ayşeni dağğa alıp bar ve anda taşlap kel. Taşlamasañ, men onı da, seni de bu evden quvarım.
Ayşeni yuqlay belleseler de, aytılğan laflarnı o eşite.
Saba Ayşeçikniñ babası dagga odunğa ketmek içün atlarnı arabaga yeke. Ayşeçikni de dağğa çağıra. Ayşe tor-baçıqqa fındıq toldura ve arabaga otura. O fındıq aşap qabuqlarını dağ yoluna taşlap-taşlap kete. Dagga kelgen soñ Ayşeçikniñ babası:
– Bar, qızım, sen qızılçıq cıy, men odun keseyim, -dey. Ayşeçik babasınıñ yanından ketken soñ, babası baltasını terekniñ pıtağına asa da, özü arabaga oturıp evge qayta. Balta ise yelden sallanıp terekke urıp tura.

Ayşeçik, babam daa çalışa dep, qızılçıq cıya bere. Sepeti tolğan soñ terekniñ yanına kele, baqsa, babası yoq. Qorqqanından ağlamağa başlay: – Taq-taq eter baltaçığıñ, Qayda kettiñ babaçığım? – dey. Baqsa, fındıq qabuqlarını köre. Şu qabuqlarğa baqıp-baqıp, aqşamğace evlerine barıp yete, amma içerige kirmege qorqa ve qapu artında tura da, evden çıqqan seslerni diñley. Babası ökünçnen:
– Şimdi Ayşeçigim ne yapa eken? – dey.
– Baba, men mındam, – dep, Ayşeçik içerige çapıp kire. Ögey anası daa ziyade açuvlana. Gece aqayına dey: -Ayşeni yaqın yerde taşlağansıñ, yarın uzaqqa alıp
bar, qaytıp kelmesin.
Ertesi künü kene araba yekip yolğa çıqalar. Ayşeçik bir torbaçıq ceviz ala ve yol boyu aşap-aşap qabuqlarını yolğa taşlay. Dağğa kelgen soñ babası qızını muşmolla cıymağa yibere de, özü kene baltasını terekke bağlap qayta.

Sepeti tolğan soñ Ayşeçik kene terekniñ yanına qaytıp kele. Baqsa, terekke asılğan balta yelden sallanıp tura, babası ise yoq. Ayşeçik ağlap:
– Taq-taq eter baltaçığıñ, Qayda kettiñ babaçığım? – dey. Ceviz qabuqlarına baqıp-baqıp evge qayta. Qapu artında diñley.
– Şimdi Ayşeçigim ne yapa eken? – dey babası. Ayşeçik ise:
– Baba, men mındam, – dep, çapıp kire.
Şu gecesi Ayşeçik pek boldurğanından qattı yuqlay ve ögey anasınıñ aytqanlarını eşitmey.
Saba kene yolğa çıqalar. Bu keresi Ayşeçik bir şey almaga yetiştiralmay. Babası Ayşeni dağnıñ eñ çıtırman, qaranlıq yerine alıp bara da, bürülgen cıymağa yibere. Qızçıq basınıñ sözüni diñlep dağ içine kete.

Sepeti tolğan soñ, balta sesine qaytıp kele ve babasınıñ kene ketkenini añlay. Ayşeçik kene: – Taq-taq eter baltaçığıñ,
Qayda kettiñ babaçığım?-dep, ağlay ağlay yol qıdıra, amma tapıp olamay.

Qaranlıq olğance dağda yüre. Soñ uzaqta bir yarıq köre. Şu yarıqqa taraf kete ve bir evge kelip çıqa. Evniñ qapusı açıq eken. İçerige kire. Baqsa, set üstünde bir qartbaba yata. Bu Hızır-dede eken.
– Selâm aleyküm, qartbaba. Aqşam şerifleriñiz hayırlı olsun, – dey de, qartbabanıñ yanına barıp qolunı one.
– Hoş keldiñ, qızım. Kelgeniñ ne güzel oldı, hastalandım, alım yoq. Ya sen bu qaranlıq dağnıñ içinde ne içün bir özüñ yüresiñ?
Ayşeçik başına kelgen allarnı Hızır-dedege ayta. – Öyle olsa, qal mında, menim qızım olursıñ, – dey

Ayşeçik Hızır-dedede qala ve oña yardım ete: aş pişire, ev cıyıştıra, çamaşır yuva. Hızır-dede ise tez künler içinde tüzele. Künlerniñ birinde Hızır-dede Ayşeçikniñ bir şeyge muğayıp yürgenini köre ve:
– Ne oldı ya, qızım? Yoqsa alıñ yoqmı? – dep soray.
– Yoq, qartbaba, sağlığım yahşı amma, babamnı sağındım, – dey Ayşeçik.
Hızır-dede Ayşeçikniñ eline örnekli dülber qutuçıq ve yüzük bere de:
– Öyle olsa, bar, babañdan bir haber alıp kel. Bu yüzükni yerge tığırlatsañ, o saña qaytmağa yol körsetir, – dey.
Ayşeçik Hızır-dedenen sağlıqlaşa ve yüzükni yerge yuvarlata. Yüzük yuvarlana-yuvarlana kete, Ayşeçik ise artından çapıp doğru evlerine kelip çıqa.

Quvana, babasını quçaqlay, olıp keçkenlerni ayta. Ögey anası da deñişken, çünki özüniñ qızı oña iç yardım etmey eken. Ayşeçik kelgeninen, oña iş buyura.
Ayşeçik yüzükni qutuçıqqa qoya. Ufaq qutuçıq balaban sandıqqa çevirile. Baqsalar, içi çeşit türlü urbalar, basmalar, ayaqaplar ve qıymetli ilvanlar tolu. Bu zengilikni körgen ögey ana pahıllıqtan özüne kene yer tapamay. Aqayına öz qızını da dağğa alıp ketmege mecbur ete.

Dağda Şerfeçik fındıq aşay-aşay yüre. Qaranlıq tüşken soñ yarıqnı köre de, şu tarafqa kete. Evçik yanına bara, qapunı açıp kire ve anda set üstünde yatqan Hızır-dedeni köre.
“Ayşe aytqan qart budır”, – dep tüşüne o, ve qartba-bağa selâm bile aytmayıp, birden emir ete:
– Serilip yatqance, maña tez-tez bahşışlar taqıştırıp ber, – dey.
– Hoş keldiñ, qızım. Kelgeniñ yahşı oldı. Hastalandım, maña yardım et, – dey Hızır-dede.

-Ay seni, tekesaqal qart, maña daa iş buyurasıñmı? Ayttım da saña, men mında bahşış almağa keldim, çalışmaq içün degil, – dep cekire Şerfeçik. – Men Ay-şeniñkinden de zengin ciyez isteyim: altın pullu fesler, altın nağışlı şallar, yipek anterler.
– Toqta, toqta, qıçırma, qazanğanıñnı alırsıñ, -dey Hızır-dede ve qolunı dolapqa uzatıp bir qutuçıq ala.
– Mına saña bahşış, mına saña yüzük. Evge kelgen soñ yüzükni qutuçıqqa qoy, bahşışıñnı alırsıñ, – dey Hızır-dede ve qutuçıqnen yüzükni Şerfeçikke bere.
Şerfeçik evge kele. Sabırsızlıqnen yüzükni qutuçıqqa taşlay. Bir ande qutuçıq balaban sandıq ola. Ana-bala pek quvanalar. Sandıq içine baqsalar, andan baqalar atılıp çıqalar ve özenge taraf sekiriklep keteler.
İşte, Ayşeçik özüniñ işkirligi, merametligine köre, Şerfeçik ise öz tenbelligi ve tabiatsızlığına köre bahşış alalar.

Menbaa: Anaurt.com