Geraylar
Geraylar (arap urufatında: كرایلر) — Cingizidler (Ulu Çiñiz Hanıñ torunları), Uluğ Ordanıñ ve Uluğ Yurtnıñ ve taht-ı Qırımnıñ ve barça Noğaynıñ ve tağ ara Çerkaçnıñ ve Tat imilen Tavğaçnıñ ve Deşt-i Qıpçaqnıñ ve barça Tatarnıñ uluğ padişahları.
Geray adı aqqında
Birinciden, qayd etmek kerek ki, “Girey” aytmağa yañlıştır. “Girey” – ruslaştırılğan şekli. “Geray” – Qırım hanlarınıñ sülâle adıdır. “Geray” adı – Qırım hanlığına temel qoyğan I Hacı Geray hanımızdan başlap nesilden-nesilge keçken ve ta 1783 s. Qırım Rusiyege keçkeninece, tahtta Şahin Geray hanğa qadar bu isimni qabul etkenler. Adnıñ peyda olmasına rağmen, alimler arasında eñ keniş tarqalğan fikir – Hacı hannıñ öz adı Geray edi. Bu isim türk dünyasında meşur olıp, onıñ manasını açıqlağan bir qaç söz ve ibareler arasında – “doğru”, “adaletli” degen bir mana bardır. “Geray” adı öyle de tek bir insannı Hacı Geray hannıñ adı qalır edi, lâkin onıñ altıncı oğlu – Meñli – öz adına babasınıñ Geray adını soyadı olaraq qoştı. Meraqlısı şu ki, Meñliden evel olğan 5 ağası bu meselege böyle taraftan yanaşmadılar
Hanlar cedveli
Saltanat seneleri Adı Arap urufatında İzaat
1441 – 1466 I Hacı Geray ۱خاجى كراى ilk sefer
1466-1467 Nur Devlet نور دولت ilk sefer
1467 I Meñli Geray ۱منكلى كراى ilk sefer
1467-1469 Nur Devlet نور دولت ekinci sefer
1469-1475 I Meñli Geray ۱منكلى كراى ekinci sefer
1475 Ayder حيدر
1475-1476 Nur Devlet نور دولت üçünci sefer
1476-1477 Geraylar vaqtınca Qırım tahtını coydı
1477-1478 Nur Devlet نور دولت dörtünci sefer
1478-1515 I Meñli Geray ۱منكلى كراى üçünci sefer
1515-1523 I Mehmed Geray ۱محمد كراى
1523-1524 I Ğazı Geray ۱غازى كراى
1524-1532 I Saadet Geray ۱سعادت كراى
1532 I İslâm Geray ۱اسلام كراى
1532-1551 I Sahib Geray ۱صاحب كراى
1551-1577 I Devlet Geray ۱دولت كراى
1577-1584 II Mehmed Geray ۲محمد كراى
1584 II Saadet Geray ۲سعادت كراى
1584-1588 II İslâm Geray ۲اسلام كراى
1588-1596 II Ğazı Geray ۲غازى كراى ilk sefer
1596 I Fetih Geray ۱فتح كراى
1596-1607 II Ğazı Geray ۲غازى كراى ekinci sefer
1607-1608 Toqtamış Geray طوقتامش كراى
1608-1610 I Selâmet Geray ۱سلامت كراى
1610-1623 Canibek Geray جانبک كراى ilk sefer
1623-1628 III Mehmed Geray ۳محمد كراى *
1628-1635 Canibek Geray جانبک كراى ekinci sefer
1635-1637 İnayet Geray عنايت كراى
1637-1641 I Bahadır Geray ۱بهادير كراى
1641-1644 IV Mehmed Geray ۴محمد كراى ilk sefer
1644-1654 III İslâm Geray ۳اسلام كراى
1654-1666 IV Mehmed Geray ۴محمد كراى ekinci sefer
1666-1671 Adil Geray عادل كراى
1671-1678 I Selim Geray ۱سليم كراى ilk sefer
1678-1683 Murad Geray مراد كراى
1683-1684 II Hacı Geray ۲خاجى كراى
1684-1691 I Selim Geray ۱سليم كراى ekinci sefer
1691 III Saadet Geray ۳سعادت كراى
1691-1692 Safa Geray صفا گرای
1692-1699 I Selim Geray ۱سليم كراى üçünci sefer
1699-1702 II Devlet Geray ۲دولت كراى ilk sefer
1702-1704 I Selim Geray ۱سليم كراى dörtünci sefer
1704-1707 III Ğazı Geray ۳غازى كراى
1707-1708 I Qaplan Geray ۱قاپلان كراى ilk sefer
1709-1713 II Devlet Geray ۲دولت كراى ekinci sefer
1713-1715 I Qaplan Geray ۱قاپلان كراى ekinci sefer
1716-1717 III Devlet Geray ۳دولت كراى
1717-1724 IV Saadet Geray ۴سعادت كراى
1724-1730 II Meñli Geray ۲منكلى كراى ilk sefer
1730-1736 I Qaplan Geray ۱قاپلان كراى üçünci sefer
1736-1737 II Fetih Geray ۲فتح كراى
1737-1740 II Meñli Geray ۲منكلى كراى ekinci sefer
1740-1743 II Selâmet Geray ۲سلامت كراى
1743-1748 II Selim Geray ۲سليم كراى
1748-1756 Arslan Geray آرسلان كراى ilk sefer
1756-1758 Halim Geray حليم كراى
1758-1764 Qırım Geray قريم كراى ilk sefer
1765-1767 III Selim Geray ۳سليم كراى ilk sefer
1767 Arslan Geray آرسلان كراى ekinci sefer
1767-1768 Maqsud Geray مقصود كراى
1768-1769 Qırım Geray قريم كراى ekinci sefer
1769-1770 IV Devlet Geray ۴دولت كراى ilk sefer
1770 II Qaplan Geray ۲قاپلان كراى
1770-1771 III Selim Geray ۳سليم كراى ekinci sefer
1771-1775 II Sahib Geray ۲صاحب كراى *
1775-1777 IV Devlet Geray ۴دولت كراى ekinci sefer
1777-1782 Şahin Geray شاهين كراى ilk sefer
1782 II Bahadır Geray ۲بهادير كراى
1782-1783 Şahin Geray شاهين كراى ekinci sefer
- Canibek Geray (1624 s.) ve Maqsud Geraynıñ (1771-1772 ss.) saltanatları cedvelde kösterilmegen. Bu hanlar Osmanlı sultanı tarafından resmiy olaraq tasdıqlanğanına baqmadan tahtta yer alıp Qırım Hanlığını idare etmegenler. Aslında bu vaqıtlarda Qırımnı III Mehmed Geray ve II Sahib Geray idare etkenler.
Bazı menbalarda añılğan Şahbaz Geray (1787-1789) ve Baht Geray (1789-1792), 1783 senesi Rusiye tarafından işğal etilgen Qırım Hanlığını idare etmegenleri içün cedvelge kirsetilmegen.
QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
