Qadın Şeri

Qırım köyleriniñ birinde bir qoranta yaşağan. Qarı-qoca mañlay teri tökip çalışqanlar. Mal-mülk arttıralar. Yerni sürmek içün yahşı ögüzler satın alalar. Amma qoranta başı biraz qopay adam eken. Men öyle yaptım, men böyle yaptım, dep maqtana bere eken. Qomşuları em de şu köy ealisi
:
—Doğru, sen işkirsiñ, apayıñ da senden artta qalmay, — dey ekenler.
Aqayı:
—Ey, apaynıñ etkeni ne olacaq, — dep qadınınıñ canını ağırta eken.
Bir kün kene öyle qopayğan vaqıtında qadını:
—Apay şerinden qorq degenler, — dey.
Qopay:
—Ey, şu apayını da, şerini de…, dep sögüne ve ögüzlerini yekip, çölge yer sürmege kete.
Qadını üylelik aş pişire, bazarğa barıp, taze balıq satın ala. Aqayı üylelik aşamağa kelgende, sofranı yaraştıra da, yavaşçıqtan balıqlarnı alıp, aqayı sürgen yerge balıqlarnı septirip taşlay ve iç bir kimsege duydurmay evge qaytıp kele.
Üyle yemeginden soñ yer sürmege kelgen aqay, baraznadaki balıqlarnı körip şaşa, amma olarnı cıyıp, çantasına toldura. Aqşam evge kelgende balıqlarnı çantasınen qarısına bere ve:
—Bularnı qavur, aşayıq, — dey.
Qadını endi keç olğanını, aqşamlıq yemek azırlağanını ayta. Aqayı ise, ayse, yarın üylelik balıq aşarmız, degen ümütnen yuqlamağa yata. Sabadan yer sürmege ketken aqayı, üylede boldurıp, balıq aşamaq içün iştaası açılıp kele. Amma sofrada qavurılğan balıqnı körmey.
Aqay qadınına:
—Qana balıqlar? – dep bağıra. Qadın özüni sıqmayıp:
—Nasıl balıq? Ne aytasıñ şu? – dey.
Aqay:
—Â, tünevin ketirgen balıqlar qayda? – dep közlerini aqayta.
—Alla, Alla, aqay, sen bazarğa barmasañ, balıq satın almasañ, balıq qaydan kelecek? – dey.
Aqayı dayanıp olamay, qadınına bir şamar yandıra. Qadın vay-vaylap, azbarğa çıqa ve qomşularını yardımğa çağıra. Qomşular çapıp keleler. Qadın:
—Aqayım aqılını oynatqan. Çölde, sürgen yerimden çıqqan balıqlarnı qavur, — dep meni kötekley.
Şu arada aqayı evden çıqa ve kene balıqlar qayda, dep qadınına ücüm ete. Aqaynı tutalar. Cemaat toplana. Köyniñ mollasını, qadısını çağıralar. Er kes aqaynıñ sabadan aqşamğace yer sürgenini bile eken.
—Â, sen balıqlarnı qaydan aldıñ? – dep soraylar.
—Men yer açqanda yerden çıqtı, — dey qopay.
—Ana saña iş, baqıñız, yerden balıq çıqarmı? O, aqılını aldırğan, — dep ağlay qadını.
—Ya, ketirdim de, dep yayğara qopara aqay.
—Ketirmediñ, — dey qadın.
Ziyade açuvlanğan aqay qadınını kötekleycek olıp, çapa. Aqaynı tutalar. Qadı, molla em de cemaat aydalğan yerde balıq olmaycağını bile ebet. “Qopay aqıldan azğan”, degen hulâsa çıqaralar. Bir qaç taqatlı oğlanlar onı tutıp, bağlaylar. Evniñ törüne yatqızalar.
Molla onı oqumağa başlay. Qopay biraz tınçlana. Halq darqala. Qadın qapu yanında oturıp, ağlay. Molla oquğan vaqıtta qadın balıqnıñ birini eteginiñ tübünden çıqarıp, aqayına köstere. Qopay:
—Ana, ana, molla aqay, balıq, balıq, — dey.
—Nasıl balıq şu, seniñ aqılıñnı alğan şaytanlarğa nalet! – dep elindeki çubuqnen qopaynı urıp-urıp, oquy.
Qopay biraz tınçlanğan soñ qadın kene balıqnı çıqarıp, köstere.
—Ana, ana, balıq. Molla aqay, apayımnıñ eteginiñ tübünde. Baq, — dep bağıra.
Molla qopaynı bütünley delirgen, dep çubuqlap, bar küçünen oquy.
Kün boyu yer sürip, qavğa ve kötek aşap yatqan qopay alsızlanıp, yuquğa kete. Molla aqay evine qayta. Qadın şu oturğanı kibi otura, aqayını acıy. Şu arada bağlı elleri uyuşqan aqay uyanıp, qadınına yalvara:
—Apay, men seni endi añladım. Qadın şeri nasıl olğanını bildim, — dey.
Qadın aqayınıñ ayaq ve ellerini yipten boşata, sıypap, oqalay.
Qarı-qoca muabbetleşeler.
Endi qopay evelkisi kibi maqtanmay ve qadınını ürmet etmege, saymağa bile.
Ediye VANİYEVA,
Seitler rayonı, Akimovka köyü.