Qırım çiberekleri aqqında

Çiberekler- güzel yaşayışnıñ timsalidir. Bir kere bir qırımtatarından , çiberekke toymaq içün ne qadar aşamaq kerek, dep sorağanlar.
-Çiberekke toymaq olurmı? O yemiş te o, yemiş,- degen.
Yani kün devamında meyva tereklerden ya alma, ya qaysı, ya da armutlarnı nasıl üzüp aşasañ, çibereklerni de kün devamında toya toya aşasañ da bezmezsiñ.

Çiberekler temsil sayılsalar bile, olarnı körgende endi kimse ayrette qalmaz, çünki artıq er kesge bellidir, er kes, iç olmağanda bir kere ömründe çiberek aşağandır.

Çebirekler- güzel yaşayışnıñ isbatıdır. Evge musafir kelgende, ögüne eñ -evelâ kesek şeker, qurabye(tükânlarda satılğanlarınen tek adları bir kele)ve mıtlaq bir filcan qoqulı qave qoyulır. Musafir qaveni içip bitirgence, subetleri de eñta tlı yerine kelgence ev bikesi endi sofra yanında dolaşa ve tezden ortağa bir tabaq çiberek qoyula.

Şunı da aytmaq kerek ki, qırımtatar qorantasında qadınlar çoq olğanı içün: ana, apay, tata, kelini, tesadüfen rastkelgen, ya da mahsus çağırtılğan qomşu da ola bilir, bu güzel yemek sofrağa pek tez vaqıt içinde ikram etile. Qadınlardan biri un ellegen vaqıtta, başqası soğan temizley, digeri qıyma çeke( bazı yerlerde qıymanı ellernen, eki pıcaq yardımınen çeke ediler). Bir baqsañ, un ellegen qadın endi hamır basa, yımırtasız, tek bir qaç aş qaşığı ösümlik yağı qoşıp(bu sırnı er kes bilmey) basılğan hamır azır.
Hamır orta yımşaqlığında olmaq kerek, tiygende, qulaqnıñ yerini añdırmaq kerek. Ana qıyması da azır! Tecribeli qadın bu işlerni 10 daqqada yapıp olur. Hamırnen oğraşqan qadın, lafını toqtatmayıp, azır hamırdan ufaq keseklerni ayırıp bir obağa qoya. Soğan temizlegen ve doğrağan qadın da yardımğa kelip, ekisi şu hamır keseçiklerni başta uzun bir tayaçıq şekline ketirip, onı parmağına sarıp, çekip ala ve olğan topaçnıñ ortasına basıp çetke qoyalar. Qıyma azırlağan qadın ise, içine tuzlu suv, qara biber qoşıp, doğralğan soğannen qarıştıra. Qıymanıñ tuzu, dadı azır olğanınen qadın başqalarına, ellerine endi oqlav alıp şu hamır topaçlarını cayıp, qurmasın dep yüzbez tübüne qoyğan qadınlarğa qoşulğan soñ, iş daa tez qaynay. Soñra qadınlardan biri qazanğa yağ töke. Yağ tez qıza. Bu arada qadın cayılğan hamır tögeregini alıp, bir tarafına qaşıqnen qıyma qoya ve diger tarafınen qapatıp, suvu aqmasın dep, parmaqlarınen uclarını basa. Amma su özüne yer tapar degenleri kibi, şingen qıymanıñ şırası aqıp çıqmasın dep, hamır çetleri mahsus pıçaq-aylanğan köpçeçik-çığırıqnen kesile. Neticede, hamır çetleri yahşı yapışıp, aynı zamanda da dülber olalar. Böyle mahsus pıçaçıq-çığırıq olmasa, hamır çetlerini tepsinen de kesmek mümkün.

Niayet, qadınlardan biri çibereklerni qavurmağa başlay. Bu ğayuet mesuliyetli işni er bir qırımtatar qadını bilmeli. Çiy çiberek avuçqa alınıp, yavaşçıqtan qaynağan yağ içine qoyula. Qazanda pek şırıldasa, demek hamır çetlerinden qıyma şırası qaynağan yağ içine aqıp ketken, yağ saçray bile, muqayt olmalı. Böyle al başqa tekrarlanmasın dep çiberekni yağğa qoyğan soñ çoq tutmayıp aylandırmaq kerek. Çiberekniñ bir tarafından ne içün çoq qavurmağa olmay? Mesele şunda ki, töpede qalğan, yağ içine batırılmağan taraf tez qura, qata ve parlana bile. Böyle alda, çiberekni aylandırğanda o patlaycaq ve suvları yağ içine tökülecekniñ ihtimalı büyük. Yağ kene de sıçraycaq, şırıldaycaq, em de zaten şırasız çiberek aqiqiy çiberek degil de, sadece etli hamır olur. Demek, yarım ayğa oşağan çiberekni qazanğa batırğandan 12-15 saniye keçken soñ onı aylandırıñız. Qazan tögerek, çiberekler ise yarı tögerek şeklinde olğanı çün birden eki çiberekni qızartmağa mümkün olğanı añlaşıla.

Böyle etip, musafir 10 daqqa keçer keçmez ilk çibereklerinen sıylana bilir.

Qırım çiberekleri aqqında (tarif)
( Aydın Eşref Şemyi-zadeniñ “Altın mühür” romanından parça )