21 Ekim Dünya Gazeteciler Gününde İsmail Bey Gaspıralı’yı Rahmet ve Minnetle anıyoruz
21 Ekim Basın tarihçilerine göre Osmanlı’da ilk özel gazete olarak kabul edilen Tercüman-ı Ahval 21 Ekim 1860 tarihinde yayımlanmaya başlamış. Nihayetinde Dünya Gazeteciler Günü olarak adlandırılan günün kutlanma nedeni bu, yani ilk özel gazetenin yayın hayatına başlaması.
İsmail Bey Gaspıralı ve Tercüman Gazetesi
Rusya Türklerinin uyanışında önemli yere sahip olan İsmail Gaspıralı, “Dilde, Fikirde, İşte Birlik” düşüncesini ortaya atarak kendinden sonra gelen ve Türkçülük fikrini benimseyen tüm Türk aydınları arasında ‘birlik’ fikrinin doğmasında öncü olmuştur. İsmail Gaspıralı Rusya Türklerinin-Müslümanlarının çagdaş bir yaşam tarzına ulaşabilmeleri için en önemli iletişim aracının basın-yayın faaliyetleri olduğunu düşünerek ömrünü bu faaliyetlere harcamıştır.
Gaspıralı İsmail Bey’in Türk dünyası adına gerçekleştirdiği en önemli faaliyeti hiç şüphesiz Tercüman (1883) gazetesi olmuştur. Daha önceleri Tonguç (1881) ve Mirat-ı Cedid (1882) adıyla bazı mahalli dergiler çıkarmasına izin verilmiş olmakla birlikte İsmail Bey’in gazete çıkarmak için Çar hükümetine yaptığı müracaatlar sürekli reddedilmiştir. Nihayetinde Petersburg’da, Türkçe olarak yayımlanacak gazetenin Rusça tercümesiyle birlikte basılması koşuluyla gerekli izni alarak 1883 yılında, şöhreti tüm Türk–İslam dünyasına yayılacak olan ve Rusya Türklerinin uyanışında çok önemli bir yere sahip olan Tercüman gazetesini yayımlamaya başlamıştır.
Rusya Türklerinin-Müslümanlarının gelişiminde oldukça etkili olan İsmail Gaspıralı’yı ve onun Tercüman gazetesini, inceleyeceğimiz bu çalışmada basın-yayın faaliyetlerinin toplum üzerindeki etkisi bir kez daha gözler önüne serilecektir.
