18 MAYIS YAQINLAĞANDA ESER YAZDIM VATANIM QIRIM’ĞA
Qaş yüz bin sene bekledık adalet be hak censın?
Güner Akmolla
Soraştırğanmız ve umitlerımıznı qırmadan beklegenmız adaletnı.
Toqtayıq teran balabanlarımızın eserlerınde:
Konfuçyus ( Krong Țe; Kong Fu Zi; 551-479 î.Hr/ ) ulu filosof, cin ahlâki,ruhî, soysal reformacı,
alim mekteplerın kurucusu, Asya ve Çin felsefenın kurucusu, konfusiye sistemasını yaratqan ulu
reformacı; eserlerınde prensiplerı bar: kok bır, Alla bır ; alçak gonullı bolmak. Asya’nın modern
yapımın da ıdarecı. Meşhur alim ve adaletlık kureşınde col aşqan filosof. Ekıge bolıngen cemiyetnı
tanıta: zengın ve fıkare ya da, onun tılınde, feth etkenler ve feth etılgenler; aytarmız sayplar ve
teslım bolğanlar depte:”milletnı zapt etersın, illa anlayış tabalmazsın”. Onı KUTSAL dep tanıttılar.
( Hayatı ,ed.RAM, Aninoasa -Gorj sene yok, anlaşıla ekı dünya harp zamanı).
“Bollık yaratmak uşun bır kerek bar: bollıknı yaratqanlar kop bolsınlar, onı aşağanlar, az
bolsınlar.” ( Hayatı ,ed.RAM, Aninoasa -Gorj sene yok, anlaşıla ekı dünya harp zamanı, s.47)
Saadi(1210-1292)
Saadi, (Abu-Abdallah Muştifaddin Saadi -Şirazlı, 1210- 1292) yazdı bu
ekı satırnı tıklep ve anlaștırıp zamanımızğa devletke berılgen vergılernı :
“dervişten kımse ıstemez para
Teregın astında er zaman otursa/„
(Saadi, Golestan, E.S.P.L.A. 1959, S. 77 )
Onun qatına, aynı sırada yazarmız Amet Yesevi’nı, Acı Veli Bektaş
2nı, 800 cılnı atlap kunumuzge, devırlerın ve devletlerın denışmegenlerın
bıldırıp zavallı fakirlerge!
Romen ulu şair Mihay Eminesku yaza:
Mihay Eminesku(1850-1889) ulu şair ve gazetecı yaza I -cı Mektupte:
“Bır asırğa pılan yasar kral dünyanı zapt etıp,
Garip fakir bır kun içün yatar vücut tıtretıp!”
(G.Akmolla, Romen lirik klasik Çagdaş Antolojyası, 2012, s.45)
UMER İPÇİ (1897-1955)
Şair, gazeteci, yazar, qırımtatar tyatrosunun kurucusu, rejiseur.
Qırım da balabanlarımızın sayısın tam bılmiymız, bılalmaymız da. Em balaban atala
rımızdır olar, emde kopler aytqanlarıman, yazğanlarıman, etkenlerımen! Asıl adı Umer
Bekiroglu İpçi; Alkeday edeby adı.Eserlerınden bıldıremız:ty.piyes-Frişe(1926;Gazi Mansur
(1928) Azat Halk Marklen ( 1930);Alim film; Bahçivan. Umer İpçi yaza:
“Anavı evde toq qursaqlı ağalar bar,
Mınavı evde aç qursaqlı ağalar bar.”
(R.Fazıl-S.Nagaev, Qırımtatar Edebiyatının Tarihı, 2001 Aqmesçit, s.183)
Anthony Burgess(1917-1993) eserinde „Omul din Nazaret / Nazaret’te insan”Humanitas, Fiction
2018, tr.de Dana Crăciun,1980, yaza:„Acemlıler, selcükler, Kartacina-fenikeleri, yahudiler,
Romalılardan önce haça çekmişler suçluları ve Çiçero demiş: “fena ölüm v e medeniyette karşı”; fena
insan çıplak bırakılır, kendi haçını taşır tepeye, orada mıhlanır ayaklarından ve avuşlarından.İsa a.s.
dan 80 yıl önce, IV-ci Antyoh Süriye de isyancı yahudileri koymuş haça; Aleksandru Yanay , Yudeea da
kral ve imam, almış ve kullanmış 3.000piron ve 2.000 tahta bin fariseylere(s.11). Tuşunemız bo
insanlarğa, neden, bıle,kore olımnı ozlerın ölımge bergenler?Acı ve ayıplı ölum! Hak ıstegenler,
haksızlık alğanlar. Sonra aytarsınmı ki bo dünya hak uşun yaratılğan? Onun ekı korunuşu bar, olar
qarşılar bır-bırıne ve yakşı işle fena aydap keteler, aydınlıkman qaranğılıknı geşıp, anlaştırmadan
doğruluknı. Şolay kelemız 18 Mayıs 1944 surgunune Qırım da:
Sadıh Aci Selimov( 1931-2020)
“Savluknen qal, tuvğan koyum,seni aslı unutmam,
Sana olğan bol sevgimi iç bir vakıt suvutmam…”
(Sadıh Aci Selimov, Keçken Kunler Destan, 2008 Dolya Aqmesçit, Qırım, s. 51.)
Kel zaman, ket zaman,kunlerın bırısınde esaplağanlar endı 1013 boldı degenler
emde toktatuvnı anlağanlar zamannı ketırıp yaqınımızğa: kral elamet hayn
eken, cengenson duşman ordusun 15.000 yaqın yesır ala Balkan
aşasında em oların, zavallı caş balaların kozlerın teşıp 100 de bır koz kerektır
dep taşlay ciberıp bozqırın genışlıgıne cayau-calpı ve paşauralı askerlernı dünyanı
korkıtıp: olay kelışe Konfucyus’nın yazğanı: cengenler ve cenılgenler!Kaştane oldı
cölda, kaştane cettı koyune, kaştane yaşadı omır sonunaşık?
Saadi ve Eminesku ekı sözde salalar qona ustune bellı ekı yüzın dünyanın koşmesınde, zamanların barlığın , yoqlığın anlaştırıp Umer İpçi’nın ayırımında! Er vakıtta insanlar ceza alıp zor, zor, dayanalar … dayanalar! Umit olmeden adımlarımıznı sure! Sure!
Ve bo omırlerın en kobısı dayana haçlarda çekılıp hak ve serbestlık uşun!
Bonday omır harbınde zaman bıznı ketıre dünyanın II-cı harbın sonuna, Stalin cellat emır bere milletlerın surgun cezasına ve, 18 Mayıs 1944 te Qırımnı boşata milletınden! Hatirlayik ve unutmayik ki 1783 -lerde Poetemkin’ın askerlerı zapt etıp basqanda Qırım Vatannı, cölda olılernı qorqqanlar alıp kommege! Ve şundı, surgunde, bala, şağa,apay olılernı cüka qazıp komgende, şakallar kelıp aşağanlar! Olay bolğan milletımın trajedyası, çünkü erkekler ya Berlinde kureşkenler, ya da iş lagerlerınde sovyette çalışkanlar!Surgunnı Sabri Arıkan yaza ve olay anlaştıra davacılar Münhen 1951 de olgenlernı unutturmadan:”200.000 çeçen-inguş 150.000 karaça balkar 80.000 qırımtatarları 70.000 yahudi ve yunan Müstecip Ülküsal (1899-1996)klasik eserınde” Qırım Türk Tatarları “ , Ekaterna II -cı ve Potemkin zamanını hatırlıyor ve sürgün façyasını, ne yazik Bati bilmiyor akikatnı dep yaza: ”En az beș bin senelık tarihi olan, büyük devletler kurup insaniyete medeniyete ve islamiyete unutulmaz hizmetler yapan büyük Türk milletinin şerefli ve kahraman bir kolu, boyu olup Altın Orda İmparatorluğu ve Kırım hanlığı devirlerinde 600 yıl hür ve müstakil yaşayan, arkasında parlak ve şanlı bir tarih bırakan Kırım Türk -Tatarları yer yüzünden silinmeyecektir ve silinmemelidir.”(s312 ve s.250 romence tercümemizde 2006 da)
