Yipek Yolı
Yipek Yolı burunğı zamanlarda em Orta asırlarda Küntuvar Asiyaman Aq deñizni bir-birisine baylağan kervan yolı eñ aldında Qıtaydan yipek çıqaruv maqsadıman qurılğanı içün yipek yolı dep aytılğan, Edil Boyı Bolğarları, Hazar Hanlığı Tatar-Moğol boysundıruvları neticesinde Uluğ Ulus devleti barlıqqa kelgenden soñ tatar hanları kervan yolların qorçalap östürgenler. Köktürkler zamanında da yipek yolunıñ köbüsin türkler biylegen Qıtayman uruşıp müim ceñişlerge cetken.
Uluğ Ulus bolğan vaqıtta küntuvarman satıp aluv kelişüvleri ösken Saray Berke, Gülistan, Hacıtarhan kibi tatar şeerleri tez vaqıtta ösken. Orta asiya Türkiy devletleri azat bolğandan soñ Yipek yolın qaytadan yañartuv leyhası kün tertibine kelgen Asiyadağı köp milletler şo yol içün uruşqan lâkin köbüsinmen Türkiyler yolnı biylep alğanlar. Coğrafiy Keşif Areketleri başlağanda Avropa yañı yollar yasağan ve tarihiy yipek yolunıñ bir emiyeti qalmağan. Bügün şo yolnı qaytadan barlıqqa ketirüv leyhaları bar, yol boyında sozılğan eski binalarda yañartuv (restavratsiya) devam ete.
Yipek yolunıñ üstünde emiyetli pek köp din darqalğan türli halqlarnıñ urf-adetleri bir-birimen baylanış yasağan şulay da bolsa yol üstünde bir nece viruslar de peyda bolğan türli qastalıqlar, avuruvlar darqalğan, veba qastalığı Avropağa qadar cetip halqnıñ köbüsiniñ ölümine sebep bolğan.
Bügüngi Koronavirus de Qıtayda çıqqanı içün veba virusına oşay, biz insanlar köp kişilermen satıp aluv savda yasav içün birge bolıp baylanış qursaq şo viruslar darqalmağa ve insanlarnı öldirmege devam etecek, saq bolmağa mecburmız. İnsan tarihında şo viruslar iç bir zaman da yoq bolmayacaq bizler Qudayğa ışanıp Qudaydan yardım soramağa mecburmız bizge yardım bere alacaq yalıñız küç Quday (Allah).
Quday bizlerni bo viruslardan qastalıq avuruvlardan qorçalasın.
