Türk Dünyasının Bilge Yazarı Cengiz Aytmatov Anıldı
Türk Dünyasının Bilge Yazarı Cengiz Aytmatov 90 Yaşında” ismiyle Türk Edebiyatı Vakfı’nda gerçekleştirilen program, Aytmatov’un hayatına odaklanan belgesel gösterimiyle başladı.
TÜRKSOY Başkanı Düsen Kaseinov, TÜRKSOY’un 2018 yılını Türk dünyasında “Cengiz Aytmatov Anma Yılı” olarak ilan ettiğini hatırlatarak, bu durumun Aytmatov ve eserlerinin tanıtılması çabalarına önemli bir katkı sunacağını söyledi.
Aytmatov’u şahsen tanıma, onunla sohbet etme ve birlikte çalışma imkanına sahip olduğunu aktaran Kaseinov, “Onun fikirlerinin yerli olduğu kadar evrensel, güncel olduğu kadar geleceğe dönük, insan ve toplumsal fayda odaklı olduğunu sadece yazdıklarından okumadım bizzat müşahade ettim. Merhum Aytmatov, ‘Biz fikir kervanına yük yükleyenleriz.’ derdi. O sadece fikir üreten bir düşünür olmakla kalmadı, aynı zamanda fikir aşamasındaki pek çok önemli projeyi de hayata geçirdi.” diye konuştu.
“Kırgız edebiyatının dünyaya büyük bir armağanı”
Kaseinov, bugün Aytmatov gibi güçlü ve etkili aydınların çok az olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Günümüzde dünya önemli bir dönüşüm geçirmektedir ve yön arayışındadır. İnsanlık pek çok toplumsal soruna çare arıyor, adalet ve özgürlük için yeni bir soluğa ihtiyaç duyuyor, problemlerini barış içerisinde konuşarak ve uzlaşarak çözmek için fırsat kolluyor. Bu açıdan Aytmatov’u ve onun fikirlerini anlamak ve anlatmak sadece Türk dünyası için değil tüm insanlık için gereklidir. Aslında Aytmatov’u onun kardeşlerine, onun sevenlerine ve okuyucularına anlatmanın hiç bir kıymeti yoktur. Şu gerçektir ki bir ‘Aytmatov dünyası’ vardır. Onun herhangi bir eserini okuyan bu dünyanın bir parçası haline gelir. Aytmatov dünyasında paylaşma, özgürlük, sevgi, emek, kardeşlik, vatanseverlik, çevrecilik, barış, huzur ve mutluluk vardır.”
İnsanlığın, yaralarına derman bulmak istiyorsa Aytmatov’un öğütlerine kulak vermesi gerektiğine işaret eden Kaseinov, Cengiz Aytmatov’un her yönüyle örnek bir yaşam sürdüğünü sözlerine ekledi.
Türk Edebiyatı Vakfı Başkanı Serhat Kabaklı da Cengiz Aytmatov’un Kırgız edebiyatının dünyaya büyük bir armağanı olduğunu dile getirdi.
Türk dünyası için çalışmalara devam edeceklerine dikkati çeken Kabaklı, Aytmatov’un, gönüllerin Nobel kahramanı olduğunu ifade etti.
“Eserlerinin baskı sayısı bakımından dünyada 3. sırada”
Eğitimci yazar İmdat Avşar ise Cengiz Aytmatov’un daha geniş katılımlı toplantılarla, Türk dünyasının her bir noktasında anılması gerektiğini belirtti.
Aytmatov’u anlamak için onun hayatından bazı kesitleri bilmek gerektiğinin altını çizen Avşar, “Cengiz Aytmatov, dünya edebiyatında büyük bir yazar. Eserleriyle Türk milli kültürünün 180’den fazla dilde ifade edilmesini sağlamıştır.” dedi.
Avşar, Aytmatov’un yoksulluk içinde bir çocukluk geçirdiğine değinerek, “Cengiz Aytmatov, mücadelesini sanat yoluyla vermiştir. Bu mücadeleyi verirken de sansürü aşabilmek ve topluma mesaj verebilmek için metaforik bir dil kullanmıştır. Hem mitolojiden faydalanıyor hem milli kültür öğelerini dönüştürerek eserlerine yansıtıyor. Cengiz Aytmatov’un temel misyonu Türk ruhunu ve şuurunu Sovyet sistemi içinde muhafaza etmek. Eserlerinde aşk ve savaş olmak üzere iki evrensel konu üzerinde durmuştur. Gerçekçi bir yazar olan Aytmatov’un eserlerinin hemen hemen hepsinde bu ikisini görmek mümkündür.” değerlendirmesini yaptı.
Kırgızistan halk şairi Kocageldi Kuliyev de Aytomatov’un hemen hemen her eserinde semboller kullandığını aktardı.
Cengiz Aytmatov’un eserlerinin baskı sayısı bakımından dünyada 3. sırada yer aldığına işaret eden Kuliyev, şunları kaydetti:
“Bilindiği gibi, 8 sayısının yatay şekli sonsuzluk, ebediyet işaretini anımsatır. İlginç olan da, Aytmatov’un hayatına bakılınıca, ‘8’ sayısına çok rastlanır olmasıdır. Örneğin, doğum yılı 1928, vefat yılı 2008’dir. 80 yaşında vefat etmiştir. Babasından ayrıldığı yıl 1938’dir. Bu ayrılık onu hayatı boyunca çok etkilemiştir. Babasının infaz edilerek gömüldüğü yer, 1980’de açığa çıkarak naaşına ulaşılmıştır. Onu Dünya’ya tanıtan eseri ‘Cemile’nin yayımlandığı yıl ise 1958’dir. Benzer örnekleri çoğaltmak mümkündür. Sanki, bu ‘8’ler, Cengiz Aytmatov’un daha doğumundan itibaren dünyaca ünlü, adı sonsuza dek yaşayacak düşünür bir yazar olacağından haber verir gibidir.”
TÜRKSOY ve Türk Edebiyatı Vakfı arasında işbirliği protokolü imzalandı
Kuliyev, Cengiz Aytmatov’un adı dünyaya nam salana dek Kırgızlar’ın Cengiz Han’dan dolayı çocuklarına bu ismi koymak istemediklerini belirterek, “Bunun sebebi, onun, tarihte istilacı, alan talan eden bir yağmacı olarak tanınmasıdır ama ne hikmetse, Aytmatov’a bu isim konulmuş. Bugünlerde ise Kırgızların arasında Cengiz ismine, Aytmatov’un kitapları gibi, her bir yanda rastlamak mümkündür. Yeri gelmişken, bugünlerde çokça söylenen ‘Dünyayı Cengiz Han kılıcı ile fethettiyse, Cengiz Aytmatov da kalemi ile fethetti.’ cümlesinin, Kazakların büyük şairi Muhtar Şahanov’a ait olduğunu söylemek isterim.” ifadelerini kullandı.
Konuşmaların ardından, TÜRKSOY ve Türk Edebiyatı Vakfı arasında işbirliği protokolü imzalandı. Protokol kapsamında, TÜRKSOY’un İstanbul’daki programlarının ev sahipliğini üstlenen Türk Edebiyatı Vakfı, aynı zamanda Türk dünyasında TÜRKSOY ile ortak faaliyetler düzenleyecek.
İmzaların atılmasından sonra Serhat Kabaklı tarafından TÜRKSOY Başkanı Düsen Kaseinov’a Türk Edebiyatı Vakfı Şeref Üyeliği Beratı ve Cengiz Aytmatov portresi takdim edildi.
