SİLİMEYCEK YÜREK YARASI
SİLİMEYCEK YÜREK YARASI
Apla Çalaş ve Ayşe Yaltır Sudaq rayonı Taraqtaş köyünde dünyağa keldiler. Olar aile qurıp çoq yıllar devamında beraber yaşadılar ve yedi qız, beş oğlan östürdiler. Birinci balaları 1922 senesi, soñkisi ise 1940 senesi dünyağa keldi. Bu balalarnı Apla ağa kolhozda yahşı çalışıp, stahanlar sırasında bulunıp, büyütti. Ayşe apte ise evde 12 balanı baqtı, kolhozğa işke kirmedi.
Qırımğa nemseler kelgen vaqıtta halq tarlalarda, bağçalarda çalıştı, tütün östürdi. Yaşlar da tütün qırmağa bara ediler. Balalar mektepte oqudılar. Asiye bita Çalaş 1932 senesi şu qorantada doğdı. O, aileleri aqqında böyle ikâye ete:
– 1943 senesi nemseler Alime-Şerfe ablamnı Keriçke okop qazmağa yollamaq içün köy şurasınıñ idarehanesine çağıralar. Babam, ablam Alime-Şerfeni okop qazmağa yollamağa istemey. “Qız balanıñ anda ne işi bar”, – dey. Onıñ yerine Smail ağamnı yollay. Smail ağam o vaqıtta 16 yaşında edi. Onı ve başqa yaşlarnı Keriçke alıp ketip, okop qazdıralar, soñ 110 insannı olarnen beraber Smail Çalaşnı da Poloniyağa 800 at ketirmek içün saylap alalar.
Yaşlar başta Romaniyağa andan Poloniyağa baralar. Atlarnı alalar. Şu vaqıtlarda ğalebe yaqınlaşa. Bunı añlağan yaşlar atlarnı taşlap qaçalar. Romaniyağa keleler. Anda-mında saqlanıp, ötmek tilenip yüreler. Qırımğa qaytmağa qorqalar, çünki nemseler o vaqıtta daa Qırımda ediler.
Künlerniñ birinde Smailni politsaylar köreler ve tutacaq olalar. Smail qaça, şu yerge yaqın bir evniñ tavanına saqlana. Politsaylar anda-mında baqalar, onı tapıp olamaylar. Soñ tavannıñ tübünden süngünen urıp baqqanda, süngü Smailniñ eline kire. Onı aşağı tüşüreler, kötekleyler, soñ qapaylar. Apshanede bergen ötmeklerini qoluna alıp aşamağa bile küçü, taqatı qalmay. O, bulunğan apshanede tatarlar da çalışa eken. Smailni körip: “Qırımtatar balası eken, bir şeyler etip qurtarayıq, mında qalsa, öler”, – deyler. Bekçiler körmegende, kirip Smailnen laf eteler ve qaçmaq leyihasını tizeler. O, adam aqşam qaranlığında çapçaqnen suv ketire. Suvu boşağan çapçaq içine Smailni oturta ve alıp qaça. Onı bir tatarnıñ evine alıp kele.
Bir qaç vaqıttan soñ o, Qırımğa qaytmaq içün sıñırğa bara. Altı adam olıp, Vatanğa yol alalar. Hersondan Nikolayevden keçitke keleler. Perekop qapalı olğanı içün, Odessağa barıp, anda 40 kün bekleyler. Çaresini tapalmağan soñ, Romaniyağa qaytalar. Smail evel yaşağan adamnıñ evine kele. Onıñ adını, soyadını deñiştireler, üstüne anter kiydireler. Eline urçuq bereler. O, bütün vaqıt yün işlep otura.
Ğalebe qazanılıp, nemseler qaytqan soñ, adını kene Çalaş Smail olaraq qaytara. Smail çalışqan ev saibi bir künü oña: “Smail, men seni evlendireyim. Menim qızımnı al da, bizge kiyev ol”, – dey.
Smail ve Üsniye aile quralar. Olarnıñ Gülnar adlı qızlarrı ola.
1959 senesi oktâbr ayında Smail ömür arqadaşınen Özbekistanğa, Andijan vilâyetiniñ Marhamat rayonına kele. Doğmuşlar körüşeler. 1960 senesi Yılbaş bayramını soy-sopları ve ana-babasınen beraber qarşılay. O üç ay musafir ola. Qaytacaqta anası Ayşe bitay:
– Smail, oğlum, qal mında, saña o qadar asret oldıq, – dey.
– Anam, siziñ balalarıñız tatlımı? İşte, menim de anda Gülnar, Ayşe, Şayzer, Fatma, Kabehan, Semia qızlarım, Samir oğlum bar. Olar da maña tatlı, – dey ve Romaniyağa qayta.
Qardaşları Qırımğa avdet olğan soñ, Smail 1990 senesi 18-inci mayısta Romaniya tatarlarınen beraber doğmuş vatanına kele ve Qarasuvbazar rayonınıñ Ortalan köyünde qardaşlarınen körüşüv ötkere.
Şimdi Smailniñ 7 balası ve 12 torunı bar.
Başından keçken bütün bu künler Smail Çalaşnıñ hatırasından silinmeycek, yüreginiñ büyük ve teren yarası olaraq qalacaq.
Urie Kadirova
