RAMAZAN AYI, 0NBIR AYNIN SULTANI ! – GUNER AKMOLLA
623 senesının ışınde, yani Hecirenın ekıncı senesınde, Islam’ın 14 -cı senesınde Ramazan ayı Müsülmanların 3-cı şartı kıbı bılıne. Ramazan ayı kutsal ay, çünki bu ayda Muhammed Peygamber Efendımız ( sav) Kuran’nı tanıta müslümanlarğa.30 kun suresınde bırtane oraza tuta dindaşlarımız; tandan kun batımına qadar otmek aşamaz, suv ışmez, cigara ışmez, ama epsınden taa yuksek şart – ruh temızlıgı! Ramazan ayında col doğrılana, maddi hal iygıleşe, tuzele, Alla’nın insanlarğa qarşı korınışı aruge denışıp cennetın qapıları aşıla. Ramazan ayında insanlar yaqın ve dost kıbı yaşaylar, fenalıqlarnı red, yasaq etıp. Bır-bırlerıne yardımda bolmaq yaqışa, baylar fıqaralarğa aqrabalıq etıp canğızlıqnı sıleler cemaatte.
Menım Aqbaş tatar koyımde balalıqtan qalğan hatıram bar:
Koy camısı Abdulmecit Sultan’ın zamanında yasalğan, bugunde bar, ama mınaresı yoq. Uştane qaya taşına mıner edı qartbabam Qurtvelı sonra babam Şayp ( o Seminar mezunı edı) Ezannı dünyanın dortbır yağına eşıttırıp! Ezan sesımen bırleşken sesımız bıznı üylerımızge cüvırta edı bo laflarman baqırşıp:
“Ocaqay Ezan oqıdı, oqıdı,
Qıyğaşalar qoqıdı, qoqıdı!”
Elbette, bazımız “qıyğaşa, ulqım” degende, başqalarımız “Şiberek, cantıq” dep qıymetlı aşlarımıznı anıy edık analarımıznı quvantıp… Baylar qomışı tul ya oksız ya fıqara ailelernı eş unutmaz edıler. Koy cemaatı dindar edı, balalar 5-6 yaştan tuta edıler oraza, er üyın adetı bozılmay dayandı 1950 lerge şık. Aqılımda bugunkısındiy yaşay qartbabamın 1956 Orazalığı: ozı koyın ocası( babası olgen sonra seminarnı pıtıralmay qala ve oğa “soqta” der edıler koy cemaatı). Kolektif yani kooperatif qurulğan koyde armanda şalışqan qartbabam orazasın bızmadan tuta 25 – 27 saat, temmuz sıcaqlarına em arman ışlerıne dayanıp. Men oğa aş aketıp barğanda kore edım erınlerın patlağını ve kozlerın, sade kozlerın quvvetını! Niyetı ve Alla’ğa calbarması qabul boldı! Barmız ve bo senekı “Qadır gecesınden sonra” Ramazan Bayramnı bolay qarşılaymız:
“Balalıq mahrum kunlerden başlap
Bek suydım Bayramın şenlı kunlerın!
Uyımde qurulğan telaşman yaşap
Tuydım insaniy ıstekler barlığın !
( Maqale romence basıldı Datina – Orf-adet romen dergısınde, no.33, Aralıq 2003 -te; tatarca şiirım tekmıl 9 katren bolıp basıldı)
