Qaralez Köyü Adınıñ Tarihı
QARALEZ KÖYÜ ADINIÑ TARİHI
Yuqarı Qaralez köyüniñ adı evel zamanlarda anda yaşağan Qara İlyas degen bir adamnıñ isminden alınğan eken. Daa da tafsilâtlı aytacaq olsaq, rivayetlerge köre qadim zamanlarda manzarası ğayet dülber, tik qayalar arasında yerleşken yemeşil vadiyniñ ormanlar başlanğan yerinde (şimdiki Yuqarı maallede) temelli yerleşmek içün kelgen Qara İlyas adlı bir adam özüne küçük bir evçik qurğan. Soñ başqa adamlar da kelip, oña baqaraq eviniñ yanında özlerine evler qurıp başlağanlar.
Kel zaman-ket zaman mında bütün bir köyçik peyda ola. Oña bu yerde birinci olıp temel qurğan Qara İlyasnıñ adını
qoyalar. Ağızdan-ağızğa keçken, er kesniñ ağızında çeşit telâfuz etile-etile neticede Qaralez şekilini tapa. Qartlar Qara İlyas eviniñ temeli bugün de belli, deyler. O temelde qurulğan evde dünyağa kelgen Zinedin aqay sülâlesiniñ yekâne
nesili – onıñ kence oğlu 1930 senesi doğğan Server efendi şimdi sağ-selâmet.
O, balalığında eşitkenlerine köre Qara İlyas qurğan evçikte olarnıñ üç-dört tabaqağa başlanğıç bergen bitayçıq yaşağan eken.
Ket-kete köyniñ ealisi arta, artıq köylüler qamışlıq, toğaylıqlarnı da menimsep, mesken quralar ve böyleliknen
köy büyükleşe. Köyden 2-3 kilometr şimalge taba kene de Qaralez adını taşıyıcı yañı bir köy asıl olğan. Köylerni biribirilerinen adaştırmamaq içün birisine Yuqarı Qaralez, ekincisine Büyük Qaralez deyler. Başta ise Küçük Qaralez ve Aşağı Qaralez degen adlar da aytılğan. Maallelerniñ biribirilerinen sıqı bağlı olğanı, qız alıp-qız bergenleri neticesinde yuqarı qarelezlilerniñ cemaatı şekillene. 1944 senesi eki köyniñ adı da aslı da kelişmegen, iç bir şeyden delâlet bermegen Zalesnoye ve Krasnıy Mak kibi adlarnen deñiştirile. Bir zamanlarda çeçeklengen, inkişaf etken köyler virane ola. Lâkin biz, Yuqarı Qaralezde doğğanlar, balalarımız, torunlarımız daa bar ekenmiz, köylerimizniñ adlarını daima tilge alır, ebediyleştirir ve kün kelip, mıtlaqa evelkisi kibi tiklermiz.
Menba : YUQARI QARALEZ ve YUQARIQARALEZLİLER ECDATLAR * HATIRLAVLAR * NESİLLER
Cafer EMİRALİ “Tezis” Aqmescit, 2010
КЪАРАЛЕЗ КОЮ АДЫНЫНЪ ТАРИХЫ
Юкъары Къаралез коюнинъ ады эвель заманларда анда яшагъан Къара Ильяс деген бир адамнынъ исминден алынгъан экен. Даа да тафсилятлы айтаджакъ олсакъ, риваетлерге коре къадим заманларда манзарасы гъает дюльбер, тик къаялар арасында ерлешкен емешиль вадийнинъ орманлар башлангъан еринде (шимдики Юкъары маалледе) темелли ерлешмек ичюн кельген Къара Ильяс адлы бир адам озюне кучюк бир эвчик къургъан. Сонъ башкъа адамлар да келип, онъа бакъаракъ эвининъ янында озьлерине эвлер къурып башлагъанлар.
Кель заман-кет заман мында бутюн бир койчик пейда ола. Онъа бу ерде биринджи олып темель къургъан Къара Ильяснынъ адыны
къоялар. Агъыздан-агъызгъа кечкен, эр кеснинъ агъызында чешит теляфуз этиле-этиле нетиджеде Къаралез шекилини тапа. Къартлар Къара Ильяс эвининъ темели бугунь де белли, дейлер. О темельде къурулгъан эвде дюньягъа кельген Зинедин акъай сюлялесининъ екяне
несили – онынъ кендже огълу 1930 сенеси догъгъан Сервер эфенди шимди сагъ-селямет.
О, балалыгъында эшиткенлерине коре Къара Ильяс къургъан эвчикте оларнынъ учь-дёрт табакъагъа башлангъыч берген битайчыкъ яшагъан экен.
Кет-кете койнинъ эалиси арта, артыкъ койлюлер къамышлыкъ, тогъайлыкъларны да менимсеп, мескен къуралар ве бойлеликнен
кой буюклеше. Койден 2-3 километр шимальге таба кене де Къаралез адыны ташыйыджы янъы бир кой асыл олгъан. Койлерни бирибирилеринен адаштырмамакъ ичюн бирисине Юкъары Къаралез, экинджисине Буюк Къаралез дейлер. Башта исе Кучюк Къаралез ве Ашагъы Къаралез деген адлар да айтылгъан. Мааллелернинъ бирибирилеринен сыкъы багълы олгъаны, къыз алып-къыз бергенлери нетиджесинде юкъары къарелезлилернинъ джемааты шекиллене. 1944 сенеси эки койнинъ ады да аслы да келишмеген, ич бир шейден делялет бермеген Залесное ве Красный Мак киби адларнен денъиштириле. Бир заманларда чечекленген, инкишаф эткен койлер виране ола. Лякин биз, Юкъары Къаралезде догъгъанлар, балаларымыз, торунларымыз даа бар экенмиз, койлеримизнинъ адларыны даима тильге алыр, эбедийлештирир ве кунь келип, мытлакъа эвелькиси киби тиклермиз.
