PİRAYE KADRİ-ZADE

KALBİ VATAN AŞKI İLE YANAN BİR GÜNEŞTİ AMA,HAYAT ZORLUKLARIN İÇERİSİNDE BIRAKTIĞI ŞAİR’İMİZ

“ PİRAYE KADRİ-ZADE”

 İnsanın değeri içinde taşıdığı vicdan ve vatan sevgisi ile ölçülür .Dünya bir  mücadele alanıdır.Dünya’da gecelerin akabinde gelen gündüz olmasaydı. Umut ve yaşama arzusu olmazdı.İnsanlığın medeniyetin her geçen gün bittiğinde  gözlerimiz yine de tabiatın en güzel eseri nefes almak için her gözlerini açtığında kalbinin atışlarındaki yaşam mücadelesine devam etmek için kendinde gayreti görmezdi Kalbinin son atışına kadar!

     Tabiattaki her  sanat  eseri,sanatkarını anlatan kelimesiz bir şiirdir.Her çiçek bir şeyler anlatır,yapraklar bir şeyler fısıldar? Duyabiliyormuyuz. Koca bir hayır.

    “ Yarabbi ! bizlere merhamet et ,yardım için elini uzat diye dua ediyorum.Biz bu karşımızda duran gemiye binerek vatanımızı,evimizi terk edeceğiz.Sevdiklerimizden ayrılarak bilmediğimiz yabancı diyarlara  yol alacağız.” Diyerek 12 nisan 1944’te Sivastopal’ dan ayrılan” Piraye Kadri-zade’nin Allahtan dilekleri idi.

     Bu çilekeş ve değerli vatan evladı ve yüreğinden kağıda döktüğü şiirlerinin kıymeti bilinmeyen,bunun gibi Kırım için içi yanan tüm şairlerimiz gibi “Piraye Kadri-zade” hak ettiği kıymeti hiç bir şekilde alamamıştır.Her şiiri “Noman Çelebi,”/”Hamdi Giraybay ve “A.S.Puşkin” ve  diğerleri kadar incelendiğinde mükemmeldir.

     4.Ocak 1921’ de Kırım Kıtlık ile yaşama mücadelesi verirken  Kırım ,Akmescid ’de dünyaya gözlerini açtı.  Babası” Abdurahman Kadri-zade “(1876-1938) Kırım müftüsü  “Abdülkerim “efendinin oğlu, zamanının istidatlı şair ve yazarlarındandı. 1920 li yıllarda Bolşeviklik eski çarlık Rusya’sını Sovyetler Birliği haline getirdikten sonra, Kırım gazetelerinden Közaydın ve Yañı Dünya gazetelerinde çalışırken milliyetçi ve kurultaycı olarak suçlanmıştır. Eserleri kitap haline gelemedi, işinden atıldı. Annesi “Meryem” hanım “Dr. Ahmet Özenbaşlı “nın eşi” Anife hanım” ve şair “Mehmet Nühzet” in kardeşiydi Piraye Kadri-zade duygulu, zeki ve hareketli, edebiyata istidatlı, müzik kabiliyeti radyoda solistlik yapmasına yetecek derecede yüksek, Kırım’ın kültür hayatında adından söz ettirmeye namzet bir kızdı.

     “Piraye” ve annesi için Romanya’daki hayatları akla hayale gelmeyecek şekilde zorluklar içersinde geçmiştir. Romanya’nın çeşitli yerleşim yerlerinde kah bir gün kah bir hafta günlerini geçirmişlerdir.Gün geldiğinde,Tren garında bile aç ve biçare günler geçirdiler.Yalnızlık, kimsesizllik, parasızlık içersinde günlerini geçirdi.Tek dayanağı vatan sevgisi ile yazdığı muhteşem şiirlerdir. Maneviyatını ayakta tutan buydu.1947-1967 yılları arasında  yirmi yıl boyunca yaşama tutunabilmenin  mücadelesi ile hiç kalemi eline almadı.Romanya’da kaçak olduklarından hiçbir işte çalışamamış,çoğu günler annesi ile tek öğün veya aç kalmışlardır.Komşulara terzilikte yardım ederek geçimlerini sağlamaya çalıştı.Zaman  zaman hastanede yattı.çıktı.Akciğer şişmesi ile öksürük nöbetlerini devamlı çekmiştir.Tek bu kötü günlerinde “Valeri” isimli çok anlayışlı ve sevecen Romen ile tanışıp evlenmesi yaşamında nefes almasını sağlamıştır.Her türlü dayanağı ve kader arkadaşı annesini 75 yaşında 1967 yılında kaybetti.Kendisini son günlerinde şiirlere verdi.Her şiiri yaşadığı günleri anlatıyordu.Bazıları ise canı gibi sevdiklerine idi.Böyle duygu dolu değerimiz çok fazla bilgileri olmadığı ve olsa da fazla konu edilmediği,şiirleri değerlendirmediği görülmektedir. “A.S.Puşkin” in nerede ise tüm şiirlerini ezbere bilirdi.” Puşkin”in ve diğer  Rus yazarların şiirlerini “Kırım Türkçesine çevirdi.

    İnsan bir yolcudur.Edebiyata kadar bu yolculuğa devam eder.Bu muhteşem insan’da her canlı gibi 5 Eylül 2010 da Bükreş’te ”kubbede bir hoş sada” bırakarak aramızdan’ dan 89 senenin vermiş olduğu mücadele ile ayrıldı.

HASRET

Yeni tufan öldürmedi./Harp ömrümü söndürmedi.

Olsam da bu gün hayatta,/Kalbim tütey hakikate.

Dostlarım zilim ni çalmay, /Postacıda mektup çalmay.

Belki birsi hatırlaydır, /Kökte yıldızlardan soraydır.

Fikirleri menkidir,/Belki bir yerde bekleydir ?

Ya treni toktalıp kalgandır.Ya da totlanıp kalgandır.

Garaga barıp toktalam/.Ondan bundan soraştıram.

Belki birisi kelgendir,dep./Gönlüm nü özüm alam.

Yanımda keçe ekspresler./Şorayım onlarla neler.

Kayda dostlar, Asya’da mı?/Yoksa endi Yalta’da mı?

Ya hayalga daldılar mı?/Yüreğim yana talaşa,/Halk karmalaşa!

Etrafımda boş suratlar,/Birbirine karışalar.

Közlerimi kırpam kırpam ./Tenha bir yer araştıram

Kol dorbammnı karıştıram./Kalgıp kalgıp oturam..

Meni Ekspres alıp ketmey/Dostlarımdan selam kelmey.

Buyak hep talpman,/Yan yerde toktalam.

Halk bir birini itep kaka./Men ise yergeyde yatam.

Küneş yak közlerimden yaşlar./Aka her kes şaşıp mağa baka.

Dostum yaz sen mağa mektup./kelmesen de selam etip .

Keçikse de haber yolla./Biraz gönlümü sırla.“ Piraye Kadri-zade”