KOŞHABLE KATLİAMI’NIN İNTİKAMINI ALANLAR: Bayazıt Giray, Sabit Giray ve Kılıç Giray
Koşhable köyü Kuzeydoğu Kafkasya’da direnişin kesintiye uğramasından sonra Kuban’a yerleşen Hajret Kabardeyleri tarafından kurulan bir köydü. 24 Eylül 1918 günü (Kurban Bayramının ikinci günü) Kızıl Ordu’nun Taman birliklerine bağlı Beloreçensk alayı Koşhable köyüne girdi ve bir gece boyunca hiçbir suçu bulunmayan 470 kişiyi katletti. Yıkılmamış ve yağmalanmamış hiçbir ev kalmayan Koşhable’de bu katliamdan yalnızca 110 kişi sağ kurtulabildi. Bu felâket Koşhable köyünde asla unutulmadı. Köyün yaşlıları o gün için “bizi darmadağın ettikleri gün” dediler ve olayı gelecek kuşaklara eksiksiz aktararak, günümüze eriştirmeyi başardılar. Bu katliamda Kuban yöresi Çerkesleri tarafından çok sevilen genç besteci ve ceguak’o Hağevuç Muhammed de öldürülmüştü.
Koşhable Katliamı’na tanık olmuş olanların anlattıkları:
Koşhable köyünden 92 yaşında bir kadın olan Tevo Mase köyün başına geleni gözleriyle görmüş tanıklardandır. 1990 yılında olayı şu şekilde anımsıyordu: “Köyümüzü kana buladılar. Onca suçsuz insana acımasızca kıydılar. Mezarlıktan henüz dönmüş olan babam Sefer’i üstüne saldırıp bağladılar, sonra da götürüp öldürdüler.”
90 yaşındaki Kobl Fıse, 1991 yılında olayı anımsıyordu: ”O felaket gününü çok iyi hatırlıyorum. Koşhable köyüne giden ve Taman Ordusu birliklerinin geçtiği yola 600 metre mesafede arkadaşlarımla birlikte atlarımızı otlatıyorduk. Bu geçen orduya köyümüzden herhangi bir saldırı olmadı. Top ya da tüfek sesi duymadım. Kargaşa, Koçergin denilen kişinin alayı köye girdikten sonra çıktı. Kızıl askerler bazı erkekleri öldürmeye, bazılarını da yakalayıp bağlamaya başladılar. Yakaladıkları kişileri camiye doldurdular, aç ve susuz tam bir gün ve bir gece tuttular.”
Boreko Muhamed olayın yaşandığı 1918 yılında 21 yaşındaydı: “Taman birlikleri köyü basıp erkekleri öldürmeye başladılar. Kadınların ve çocukların gözleri önünde erkeklerin başlarını kılıçla uçuruyorlardı. Namaz kıldırırken köy imamı Guraşıne Şıhambolet’in kafasını kestiler. Birkaç asker de genç bir kadına saldırdılar ve onuruna dokundular. Çırjın Biberd kendi bahçesinde öldürüldü. 78 yaşındaki kör Nalşık Carime’nin üzerindeki elbiseler alındı. Köyü yağmaladılar, tek bir yatak örtüsü, bir kg darı, tek bir sığır ve tek bir tavuk bile bırakmadılar. Tutuklanıp camiye kapatılanlar arasında ben de vardım, şansım varmış, kurtuldum. Gece bizi kaçırıp Yegerkuaye köyüne götürdüler.”
Yahya oğlu Ağırjaneko İsmail yazıyor: ”Kurganinski birliğinin Bolşevik hücresi de katillere/yağmacılara destek çıkmıştı. Gündüz saat birde yağmaya başladılar, güneyden köy evlerine top atışları yapılıyor, evlere giriyor, evdekileri dışarı çıkarıp öldürüyorlardı. Güzel kadınlara tecavüz ediyor, önlerine çıkanı öldürüyorlardı. Köylülerin çoğu köyden kaçıp saklanmaya çalışıyordu. İki saat boyunca köyü aralıksız yağmaladılar, 366 kişiyi öldürdüler, öldürülmeyenleri camiye doldurup muhafızlar kontrolünde yedi gün gözaltında tuttular. Bu süre boyunca Çerkeslerin atlarına, hayvanlarına, altın, gümüş ve diğer değerli eşyalarına el koymaya devam ettiler. Yedi gün boyunca götürebildiklerini köyden götürdüler, evleri tahrip ettiler”.
Koşhable’nin intikamını alan Sultan Beyazıt Girey ile kardeşleri Sabit Girey ve Sultan Kılıç Girey.
Koşhable katlimanında hayatını kaybeden insanlarımızı rahmetle anıyoruz.
