Kırım Tatar’ların Qoqu Çıqarmaq – Koku Çıkarmak Adeti Aqqında

“Qoqu çıqarmaq” adetimiz aqqında
“…Oraza ve Qurban bayramlarınıñ arefesinde “qoqu çıqarmaq” adetimiz bar. Aqşam yaqınlaşqanda qırımtatar qadınları evlerinde çeşit-çeşit lezetli aşlar pişirip, et ya da çiberek qızartıp, böyle etip, qoqusını çıqara. Bundan soñ qomşular bir-birlerini bu lezetli aşlarnen sıylay.

İşte, “qoqu çıqarmaq” adeti Ramazan ayı ya da diniy bayram yaqınlaşqanını bir-birlerine bildirmek içün bir vasta olğan. Yani, bu adetniñ birinci manası, qomşular arasında haberleşmedir. Ekinciden, İslâm dinimizde qomşu munasebetleri ayrı bir yerni almaqta. Bu adet ise, qomşular arasında dostane munasebet qurmağa yardım ete.
Qomşular arasında bu lezetli aşlar paylaşılğanda, bazı insanlar “ölülerniñ canına tiysin” dep, ayta.

Keliñiz, bu adetniñ tamırlarına baqayıq. Hadislerde bildirile ki, insan ölgen soñ, onıñ ameller defteri tek üç şey içün qapanmay. Birinciden, sadaqa icariye, yani insannıñ cemaatqa fayda ketirgen amelleri içün ölümden soñ da oña savap ketirecek. Ekinciden, faydalı bilgi ve üçüncisi mümin balasıdır. Yani, eger bir bala ana-babasınıñ adına hayırlı amel yapsa, meselâ, sadaqa berse ya da fuqare insannı aşatsa, o amel ana-babasına savap ketirecektir.

Demek ki, “ölülerniñ canına tiysin” degen ibareni “ölülerniñ savabına yazılsın” dep, añlamaq kerektir…”
Qırım musulmanları diniy idaresiniñ (Müftiyat Krıma) “HİDAYET” diniy-içtimaiy gazetası.
Maqale müellifi Ayşe Duran.