KIRIM SÜRGÜNÜN SORUMLUSU STALİN
İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Kafkasya’da Müslüman halklar Stalin’in emriyle sürgün acısını yaşadı. Aynı kaderi Kırım Türkleri de paylaştı. Sürgün yıllarında nüfuslarının neredeyse yarısını kaybeden Kırım Türkleri, vatanlarına dönebilmek için 1988 yılını beklemek zorundaydı.
Sovyetler Birliği döneminde Rusya Federasyonu’na bağlı özerk bir cumhuriyet olan Kırım’da 1939 yılı verilerine göre 218 bin Kırım Türk’ü yaşıyordu…
Kırım Türkler’i İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Almanlarla işbirliği yapmakla suçlandı. Kuzey Kafkasya’daki tüm Müslüman halklar için sürgün fikrini gündeme getiren Sovyet İçişleri Halk Komiseri Beriya, Kırım Türkleri için de aynı sonu düşünmüştü. 1944’ün Nisan ayında Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin Sovyet karşıtı unsurlardan temizlenmesi gerektiğini belirten bir talimatname yayınlandı. Devlet Güvenlik Komitesi’nin bizzat Stalin tarafından imzalanan 11 Mayıs 1944 tarihli ve çok gizi ibareli kararı, Kırım Türkleri için acı dolu yılların habercisiydi.
18 Mayıs gecesi binlerce Kırım Türk’ü zorla evlerinden çıkarıldı, yanlarına eşya almalarına müsade edilmedi. Zorla bindirildikleri vagonlarda günlerce aç ve susuz yol gittiler. Stalin döneminde aynı kaderi paylaşan diğer Müslüman halklar gibi nüfuslarının yarısından fazlasını bu uzun yolculukta ve gittikleri çalışma kamplarında yitirdiler. Özerk Cumhuriyet statüsü 1945 yılında iptal edilen Kırım, 1954 yılında ise Ukrayna yönetimine bırakıldı.
Stalin’in ölümünün ardından yönetime gelen Kruşçev, sürgün edilen Müslüman halkların geri dönüş yolunu açtı ama Kırım Türkleri bu halklara dâhil edilmedi. 1967 yılında sadece itibarları iade edildi. Kırım Türkleri vatanlarına dönüş için 1988 yılını beklemek zorundaydı. 1988 yılında Kızıl Meydan’daki kitlesel gösterilerin ardından çıkan izinle birlikte Özbekistan’dan Kırım’a doğru dönüşler başladı. Geri dönenlerin sayısı 1991 yılında 200 bine yaklaşmıştı.
Ancak aradan geçen süre içinde Kırım’da Rus nüfusun sayısı artmış, geri dönen Kırım Türkleri kendi vatanlarında azınlık durumuna düşmüştü. Nitekim Ukrayna’da yaşanan krizle birlikte bu yılın Mart ayında düzenlenen ve meşruiyeti tartışılan bir referandumla Kırım Rusya tarafından ilhak edildi. Bugün sayıları 300 bine yaklaşan Kırım Türkleri; büyük güçler arasında çetin bir rekabetin yaşandığı bu stratejik bölgede var olma mücadelesini sürdürüyor.
