Keçmişteki suçlarımız
Keçmişteki suçlarımız — qırımtatar ulu şairi Bekir Çoban-zadeniñ 1920 senesi Budapeştte yazğan bir şiiri.
Biri açqan kitabını “Lânet!” — diy…
Elâgüge, Batı hanğa, Temirge,
Biri yazgan tarihını “Barbar!” — diy…
Bir vaqıtlar boynun bükken emirge…
“Tatar halqı, Tatar hanı!” — fısılday,
Kâfir, mümin bütün dünya tilleri,
“Tatar hanı curtumıznı caqtı şay,
Mengülikke ateş bolsun er ceri!..”
Faqır tatar attan tüşken, şaşırğan,
Betin örte, sesin qısa, gizlene…
“Cengiz, Temir, Batını men bilmiymen,
Men olarnı iç körmedim…” — seslene…
Duşmanları: “Sensiñ!” — diyler, qıynaylar. —
“Muna resmiñ tarihlerde körüne.
Sensiñ Cengiz arqasından cuvurğan,
Betiñ sarı, pantik murnıñ kiçkene!”
“Men tügülmen!” — diy faqır, ay zarlana. —
“Cengiz, Batı cınsımda iç bolmadı!
Babam, anam bir şerife, bir seyid,
Yaqınlarım ya bir molla, ya qadı…”
Taşlañız o faqır halqnı, suçu coq,
Suçu bolsa, caşavında ödiycek,
Menmen Cengiz, Temir hannıñ torunı,
Menmen onıñ colun daym kütiycek…
Yüklenemen bar suçların olarnıñ,
Bizler caqtıq Bağdadıñnı, Basrañnı,
Bizler cıqtıq sarayların Romanıñ,
Bizler soydıq aq süyegiñ, qarañnı!..
Kel, bir sor! Beriyim ep esabın,
Dalmaçyanıñ, Macarlıqnıñ, Qazaqnıñ,
İndiyanıñ, Aq deñizniñ, Azaqnıñ,
Kel, bir sor! Barbarlıqnıñ esbabın!..
Qılıçım coq, atlarım coq, cayavman…
Cüregimde canğan ateş duruldı…
Moynum bahtnıñ qollarında buruldı,
Bugün ölüm collarında bir savman!..
Ey, Yavropa, ey, ülema, biliñiz!
Kitaplarıñ yalan aytsa daym şay,
Daym qursañ közyaşıñdan kök saray…
Silkinirmen, bolurman tez bir Cengiz!..
Kitaplarıñ Diclelerge atarman!
Saraylarıñ yermen yeksan etken soñ,
Balañ, çağañ otqa qurban ketken soñ,
Kene keter, mezarsız şay catarman!
Eziliyim, yükleniyim suçların!
Büyük hannıñ, büyük halqnıñ mirasın,
Yükleniyim babalarım günasın,
Şay cüriyim şu dünyanıñ ucların!..1920 s., Budapeşt
