Kafkas İslam Ordusu ve Azerbaycanlı gönüllülerin Azerbaycan’ı kurtarışının 100. Yılı

Kafkas İslam Ordusu

Osmanlı Devleti’nin Mart-Ağustos 1918 tarihleri arasında kurduğu Doğu Ordular Grubu’na bağlı bir askeri birim. Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın emriyle ve tamamen Müslümanlardan oluşmuştur. I. Dünya Savaşı’nda Kafkasya Cephesi’nde yer almıştır. Kağıt üstünde “ordu” olarak adlandırılsa da üç tümenden oluşması ve bu dönemde yoğun çatışmalarla eriyen Kafkas Ordular Gurubunun ve 9. Ordu ile Şark Ordular Grubu’na bağlı bir kolordu olarak yapılandırılmıştır. Üç tümenden (12,000 – 14,000) oluşan orduya Azeri (5. tümen) ve Dağıstanlı (4. tümen) gönüllülerinin katılımıyla toplam 20,000 civarında bir güce erişmiştir.

Enver Paşa’nın Turancılık amacı doğrultusunda kargaşa içinde bulunan Azerbaycan ve Dağıstan’ı Rus işgalinden kurtararak bağımsızlıkılarını ilan etmelerine yardımcı olmak. Kafkasya’da kurulacak ordunun esasını vücuda getirmek. Kafkasyalı askerlere talim vermek ve Kafkasya’da yüksek İslam menfaatlerini ve hukuku mukaddesi Hilâfet ve Osmanlı ile siyasi rabıtayı ve askeriyeyi tesis etmektir. Bu teşkilat, tedrican bolşevikdevriminden sonra iç savaşlara sahne olan Rusya dahilindeki Müslüman halklarla imkânı dairesinde teşkil edilecektir.

Osmanlı Devleti ile aralarında Azerbaycan Milli Şurası da bulunan yeni Kafkasya devletleri arasında 8 Haziran 1918 tarihinde Batum Antlaşması imzalandı. Batum Antlaşması’ndaki “dostluk ve karşılıklı yardım” maddesi gereğince Osmanlı Devleti, gerektiği takdirde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ne silahlı yardım yapmayı kabul etti. Kafkaslardaki Müslüman halkına yönelik katliamların durdurulması için ve oradaki Türklere savaş yardımı yapmak için Azerbaycan Milli Şurası’nın Başkanı Mehmed Emin Resulzade bu anlaşmanın 4. maddesine uygun olarak Osmanlı Devleti’nden askeri yardım istedi