İSQİTLƏR, TƏHRİF OLUNMUŞ TARİX

Bozqırların bu sirli xalqı haqqında məlumata ilk dəfə Herodotun “Tarix” kitabında
rastlanmaqdadı. Belə ki, Herodot bu xalqın həyatıından, bayramlarından, dini inanclarından,
adətlərindən, hətda savaş qabiliyyətlərindən bəhs etmişdir. İsqitlərin xarici görünüşlərini və
geyimlərini təsvir etmişdir. Herodot, İsqitlərin Avropaya Şimaldan, uzaqlardan gəldiklərini qeyd
etmiş, amma tam hardan gəldikləri barədə məlumat verməmişdir. İsqitlərin Türklər olduğu
haqda ilk dəfə üç yüz il bundan əvvəl Rus tarixçisi Andrey Lizlov məlumat vermişdir. Lakin bu
tədqiqatı bəyənməyən Çar I Petro, Rusiyanın və Ukraynanın yerli xalqının tüklər olduğu
iddeasına qəzəblənərək A.Lizlovu cəzalandırmışdır. O, Türklərin vətənlərinin və
mədəniyyətlərinin olmadığının və türklərin “vəhşi köçərilər”, “pis tatarlar” olaraq rus tarixinə
salınmasının ideoloqu olmuşdur. Tədqiqatçı alim M.Acı qeyd edir ki, I Petro tarixi
saxtalaşdırmaq naminə, tamamilə siyasətə xidmət edən tarixçilər maliələşdirərək, İsqitləri, İran
kökənli, farsca danışan Slav olaraq, türkləri isə “vəhşi köçmənlər” olaraq göstərmişdir. O
zamandan bəri heç kim bu xalq haqqında həqiqətləri söyləməyə cəsarət etməmişdir. Lakin
gerçəkdə isə Slavlar heç vax Bozqırlarda yaşamamışdırlar. Hətda , yazılı abidələr və İsqit
kurqanlarında tapılan türkcə yazıları belə təhrif etməyə çalışdılar. Sovet rusiyası dövründə isə bu
xalq haqqında tədqiqatlar aparılmasına icazə verilsə belə, bu məhdudiyyətli idi. İsqitlərin yaşayış
yerləri, məzarlıqları, adət-ənənələri tədqiq olunsada, onların danışıq dilləri, soy kökləri haqqında
məlumatlar gizlədildi. Sanki, Qazağıstanda, Özbəkistanda, Rusiyada, Ukranyada, Bolqarıstanda,
Macarıstanda birdən birə ortaya çıxmış və birdən birədə yox olmuşdular. Lakin Türklərlə eyni
mədəniyyətə sahib, eyni adət-ənənəyə malik olmaları bir çox alimin diqqətini çəkmişdir. Bəzi
vicdanlı elim adamları həqiqələri hər hansı bir yolla işıqlandırmağa çalışmışdır. Bu elim
adamlarından biri Professor Sergey İvanoviç Rudenko idi. Rudenko yasaqlara qarşı gəlmədi,
lakin, öz kitablarında Türklər və onların mədəniyyətləri haqqında da düzgün məlumat verdi.
Rudenko, İsqitlərin Altayda yaşadıqlarını və Avropaya burdan köç etdiklərini idea etmişdir. Türk
dilində danışıb, yazmışdırlar. Herodotun “Tarix” kitabındakı qeydinə görə özlərini “Skolt”
adlandırsalarda, İran və Hind mənbələrində “Sak” olaraq qeyd olunsada, onlar, Türklər idi.
İsqitlərin bu adları, “qorumaq, mühavizə etmək” mənasına gələn Türkcə “sakl” sözündən
yaranmışdır. M.Acı isə İsqitlər haqqında yazır: “ Bəli, İsqitlər Altaylardan getdilər. Bildirmək
lazımdır ki, bu, tamamən aydınlığa qovuşmamış bi tarixi məlumatdır. Bu haqda demək olar ki
heç nə bilinmir. Sadəcə xalq əfsanələri və Budist qaynaqlarında bu məsələyə aid məlumat
mövcuddur. Anlaşılan o ki, iki min beş yüz il öncə, Altayda çox qan töküldü. Bəzi qəbilələr
əllərində silahları ilə qədim inanclarını, Yer-Sunun, Ulgenin, Ərlikin hakimiyyətini müdafiə
edərkən, bəzi qəbilələr isə Göy Tanrının, hər şeyə qadir Tenqrinin zəfərini müdafiə etdilər.
Dünya insanlıq tarixində ilk kəz, bütpərəstlik və yeni din savaş meydanında qarşı qarşıya gəldi.
Bu, aydındır ki, din, inanc üzündən çıxmışdır bu savaş. Qədim inancların tərəfdarları geri addım
atmalı oldular. Onları İsqitlər ( və ya Skoltlar, yaxud Saklar) olaraq adlandırdılar. Təbii ki, onlar
yeni bir millət deyildilər və olada bilməzdilər…” .