KAŞKAY TÜRKLERİNDE DÜĞÜN GELENEKLERİ – Shurubu KAYHAN

Kaşkay Türkleri Güney Doğu İran’ın Fars Eyaletinin Şiraz bölgesinde yaşayan ve hala çoğunlukla göçebe olan bir Türk halkıdır. Nüfus olarak Azerbaycandan sonra İrandaki en kalabalık halk olup 3.500.000 kişidir. Dilleri Kaşkaycadır.

Her halkın kendilerine has evlilik adetleri vardır. Göçebe halklarda evlilik sadece iki kişiyi değil, iki aile, iki soy, hatta iki boyu da yakınlaştırmıştır. Böylece süre gelen anlaşmazlıklar ve düşmanlıklar da dostluğa ve akrabalığa dönüşülmüştür. Evliliğin bu türü kan davalarının da son bulmasını sağlamıştır. Kaşkaylarda evlilik erken yaşlarda yapılıp, eş genelde yakın çevreden seçilir. Uzak halklardan yapılan evlilikler çok nadirdir. Kız seçerken genelde erkeğin ailesi karar verir. Önce aile araştırılır ve çevresindeki itibarları önemsenir. Kaşkaylar büyük aile olduklarından anne ve baba yaşlandıkları zaman bakım ve geçim kaynakları olarak çocuklarını görürler. Bu nedenle de seçimlerinde maddi ve manevi durumlarını göz önünde bulundururlar. Ataerkil toplumda yaşayan Kaşkaylar erkek egemenliğini aile ve sülalenin devamı için önemserler. Bu yüzden de erkek çocukları ailesinin ve soyunun tüm sorumluluklarından hükümlüdürler. Göçebe halklarda boşanmalar çok az görülür ve hoş karşılanmaz.
Kaşkay Türkler’inin düğünleri geniş alanda çadırlar dikilerek ve misafirlerin de rengarenk geleneksel kıyafetleriyle katıldığı çok eğlenceli doğal ortamda yapılır. Düğünde göçebe adetleri ağırlık gösterir ve at üzerindeki oyunlar, ok ve yay atışları şarkı ve halk oyunları eşlik eder. Kaşkayların halk oyunları ağır hayat şartlarının zorluklarını bir nevi de olsa unuturur ve anlık mutluluklar yaşatır. Zaten bu oyunların da onların hayat şartlarını simgelediği ve birlik beraberliklerini yansıttığı malumdur. Kadın erkek omuz omuza ellerinde kırmızı mendilleriyle halay çekerler. Özellikle “darmaro” gitme anlamına gelen ve “sopa” oyunları bunlardan en yaygınlarıdır. 
Ağırlıklı olarak hayvancılığı meslek edinen Kaşkaylarda koyun yününden yapılmış el dokuma halıları da en önemli kazanç kaynakları olmuştur. Düğünlerinde kadınlar kendi hünerlerini göstermek için her aşamada göz nuru el emeği kilim ve halılarını sergilerler. Gelinin de bu özellikleri varsa, düğünde belli eder. Göçebe Kaşkay kadınının en büyük hüneri de dokumadaki sanatıdır. Kısa sürede, görsel güzellikte halı dokumaktır. Genellikle çok geniş ve büyük olmayan küçük ebatta, hafif halılar dokurlar. Bu da onların göçebe hayatlarında daha kolay taşınabilir hale gelmesini sağlamıştır. Gelinin dokuduğu kilimlerdeki desenlerin onun kişiliğini yansıttığı düşünülmüştür. Rengarenk doğayı yansıtan desenler genelde Kaşkay kadınının kişilik sembolüdür. En sık görülen aslan deseni cesaret ve gücü simgeleyerek eşinden beklentisini belirtir. Gelinin eşi için yaptığı bir başka dokuma ise “cacim”dir. Özelliği sadece renkli çizgilerden olup yatak örtüsü olarak kullanılmasıdır.
Kaşkay kadınları böylece düğünlerde kendi hünerlerini sergilerken evlilikten ve eşinden beklentilerini de belli etmişlerdir.