Türklüğü ve İslam’ı yansıtan kutsal bayrağım…

Toprağın  üstüne  gölgeler düşüren
Benim varlığımın cilası-bayraq.
Zaferden doğmuş,
Göktürkden kalan,
Kurdbaşlıbayrağın yavrusu bayrak.
(Bahtiyar Vahapzade)

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Azerbaycan devletinin egemenliği sembolize eder. 1918  28 Mayıs Azerbaycan Halk Cumhuriyeti kuruldu. Devletin temel sembollerinden biri olan bayrak hakkında haziran ayının 21-de karar verilmiştir. Karara göre üstünde kırmızı fonda beyaz sekiz kollu yıldız ve hilal tarif edilen kumaş Azerbaycan bayrağı olarak kabul edilmiştir. Daha sonra Azerbaycan bayrağının değişmesi meselesi kaldırıldı. 1918 yılının 9 Kasım Feteli Han Hoyskinin raporu üzerine Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin bayrağı değiştirilerek yeşil, kırmızı ve mavi renklerden ve sekizgen yıldızdan oluşan bayrak milli bayrak olarak kabul edildi. Milli bayrağımızın yazarı Ali Bey Hüseyinzade olmuştur. 1907 yılında Temmuz ayının 10-da Bakıda Ali Hüseynzadenin yayınladığı “Füyuzat” (bolluk, bereket anlamındadır) dergisindeki bir makalesinde “Türk hissiyyatlı, islam etiqadli, frenk qafalı” gibi ilk kez sunduğu bu fikri sonradan  Ziya Gökalp şöyle ifade etmiştir : “Türk kanlı, islam imanlı, avrupa kültürlü”.

7 Aralık 1918’de Doğu’da ve Türk-İslam dünyasında ilk demokratik  devlet olan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Parlamentosu’nun açılışı sırasında Azerbaycan bayrağı Parlamento binası üzerinde kaldırılmıştır. Bundan heveslenen yazarlar milli bayrağımıza şiirler yazmış, türküler söylemişler. Bunlardan biri de Cafer Cabbarlı olmuştur:

Bırakınız, seyr edeyim, düşüneyim, oxşayayım,
Şu sevimli üç boyalı, üç manalı bayrağı.
Meleklerin kanadımı üzerine gölge salan?
Ne imiş bu, aman Allah ?! Od yurdunun yaprağı!

    Aynı zamanda Turan sevdalısı Ahmet Cevat şu mısraları yazdı:
Türkistan yelleri öpüp alnını
Söyliyor derdini sana, bayrağım!
Üçrəngin aksini Kuzğun denizden
Armağan yollasın yara, bayrağım!

Yürürken Turan’a çıktın karşıma,
Kölgen devlet kuşu, kondu başıma!
İzin ver gözümde coşan yaşıma –
Dinletsin derdini aha, bayrağım!

    Kabul edilmiş esasnameye göre, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı genişliği ve uzunluğu eşit olan renkli üç yatay şeritten oluşan dikdörtgen parça şeklindedir: üst parça mavi renkte, orta şerit kırmızı renkte, alt bölüm yeşil renkli. Bayrağın her iki yüzünde kırmızı parçanın ortasında beyaz renkli hilal ve sekiz köşeli yıldız tasviri var. Bayrağın eninin boyuna oranı 1: 2’dir. Hilalin ve sekiz yıldızın tasvirleri yanlarının oranı 3: 4 olan dikdörtgenin içerisinde bulunduğu; dikdörtgenin diaqonalı bayrağın eninin 1/2-ne beraberdir. Hilalin tasviri konsentrik (aynı merkezli) olmayan iki dairenin hisseleri şeklindedir; büyük dairenin çapı dış dikdörtgenin genişliğine, küçük dairenin çapı ise bayrağın eninin 1/4-ne beraberdir. Küçük dairenin merkezi bayrağın geometrik merkezinden sol tarafta, bayrağın eninin 1/60-ne eşit mesafede bulunmaktadır. Sekiz yıldızın tasviri ayparadan sağda bulunmaktadır, yıldızın dış dairesinin çapı bayrağın eninin 1/6-ni, iç daire çapı ise 1/12-ni oluşturmaktadır.

2010 yılının Eylül 1-de Azerbaycanın Cumhur Başkanı İlham Aliyev tarafından Devlet Bayrağı Meydanı’nın – Bakü şehrinin Bayıl alanında bulunan anıt anıt-dinlenme parkının tenteneli açılışı olmuştur. 162 metre yükseklikte dalgalanan Azerbaycan bayrağı dünyanın en yüksek bayrağıdır. İnşa edilen direğin yüksekliği 162 m, temelin üst bölümünün çapı 1,09 m’dir. Cihazın genel kütlesi 220 tondur. Bayrağın eni 35 m, uzunluğu 70 m, toplam alanı 2450 metrekare, ağırlığı ise yaklaşık 350 kg dır. Guinness Dünya Rekorları Örgütü 2010 yılı 29 Mayıs Azerbaycan Devlet Bayrağı direğinin dünyada en yüksek bayrak direği olduğunu onayladı.

Aytan Ahmadova