ARPE TATAY ŞINLARI

1930’larda Eskişehir Alpu’nun Yellice köyünde Arpe tatay şınları meşhurmuş. 1927’de doğan Cumaziye Aksöz, Arpe tatayı tanımamış. Sadece adını ve şınlarını duymuş. Köyde Ocanay (hoca ana) dedikleri bir kartiy (nine) bu şınları çocuklara söyler ve ezberletmeye çalışırmış. Kışke Cumay (küçük Cumaziye) Ocanay’ın iyi bir öğrencisiymiş. Cumaziye Aksöz, Kırım hasreti dolu bu şınların hatırlayabildiklerinden çok daha uzun, belki yüzlerce beyitlik olduğunu söylüyordu. 1899’da kurulan Yellice köyünün ilk adı Yedideğirmen.Kırım’dan çıkarken, bir çok aile, ocaklarından yanan ateş almış ve hiç söndürmemiş. Bu sönmez ateş, Kırım’a dönüş arzusunu hep canlı tutmuş. Cumaziye Aksöz, 1930’larda (göçten seksen yıl sonra bile) Yellice köyünde, sönmez ateşi olan evler olduğunu hatırlıyordu. 1970’lerde ateş yoktu.

Arpe Tatay Şınları

İngilizler kayttılar,
Osmanlı neşin?
Cav kele dep ayttılar,
Katlimiz işin.

İcret vacip dediler,
Mollalarımız.
Beg de kişke ediler,
Balalarımız.

Kartbabay katecekmiz?
Katecekmiz?
Ketmep de netecekmiz?
Pıtecekmiz.

Torası ne kim bile?
Ketecekmiz.
Seni kımge emanet,
Etecekmiz?

Arpem dedi kartbabay,
Sizmen kelamam,
Bılay buyurgan Kuday,
Toyun köramam.

Bu toprak meni tuta,
Siz ketin balam.
Kartanan mında cata,
Cangız taşlamam.

Kartanamın kabrinde,
Tonkaydı babam.
Ayakta turamadı,
Şonkaydı babam

Milletni aldadı mı?
Bilgenlerimiz.
Kabrinde cıladı mı?
Ölgenlerimiz.

Kanday al aştı güller,
Kimler koklaycak?
İysiz kaldı kabirler,
Kimler coklaycak?

Atlarnı arabaga,
Cılap cegemiz.
Kuday’nın unutganı,
Tatar ekemiz.

Ketemiz dedi babam.
Kalnız savlıkman
Cılap ayttı kartbabam,
Barnız savlıkman.

Tırnavış senegimiz,
Armanda kaldı
Bukamız inegimiz ,
Aranda kaldı .

Nişledik, taşlap kettik,
Kıydık Kırım’ga.
Zayde tatamnı colda,
Cıydık Kırım’ga,

Yaşım on eki temiz,
Şıktık Kırım’dan.
Oylanmanız ketemiz,
Bıktık Kırım’dan

Peyim eniştiy atsız,
Kalgan colda.
Kazak yakalap canın,
Algan colda.

Sımay dayım barganda,
Batakga daldı,
Cetgizgeşik akaylar,
Bir börkü kaldı.

Salgır sırt bette kaldı,
Tunaga bardık,
Cılaybere atlarnı,
Saldık suvardık.

Kırım’dan şıktım balam,
Kişkenekende.
Kim bisin kaş can colda,
Tüşken eken de.

Gagavuz biber berdi.
Aşanız dep.
Sultan Mecit cer berdi,
Yaşanız dep

Alcıdı anayşıgım,
Cinnet eken.
Bıyer Aktoprak, Kırım
Cennet eken.

Baban Mammet akayga,
Kandım da süydüm.
Babay yetmedi toyga,
Candım da küydüm.

Korantam niyet etti,
Aktopraknı.
Kudayım nasip etti,
Karatopraknı.

Candı cüregim candı,
Pitti soyum.
Kelinşek’te yasandı,
Üyken toyum.

Dokuz balamı taptım,
Onbir yılda.
Üşünün közün captım,
Son bir yılda.

Kardaşım Sabay boldu,
Aytuvlu cigit
Plevne’de coytuldu,
Dediler şeyit

Kırk bir yaşta babanı,
Aldı Kuday.
Yetim altı balanı,
Saldı Kuday.

Onbeş yaşta Perit’im,
Ölşeldi boydan.
Kalmadı bir parkımız,
Makraşgan koydan.

Bir ömür geşti onda,
Kırım’ga asret,
Dediler en sonunda,
Kene bar icret.

Kırım dep süyünemen,
Anyakbet eken,
Nasibim Yeditirmen,
Mınyakbet eken .

Kızlarım Zayde, Patme,
Kelmedi mında.
Kuday kene betime,
Kulmedi mında.

Bıyerde işgen suvum,
Kanday kele,
Kırım betten esgen cel,
Şınday kele.

Aycarıkta üyümden,
Kökge karayman.
Kırım’nı köre meken?
Ayga sorayman

Yıldızlar erek diyler,
İşte köremiz.
Tağa mı erek Kırım,
Tüşte köremiz.

Esimden ketmiy balam,
Unutamayman.
Tilde söz yetmiy balam,
Annatamayman.

Curtumda söngen otum,
Canar mı eken?
Ballarımız Kırım’nı,
Anar mı eken?

Nasibim bulay eken,
Tatar utansın.
Kaytgaşık biz Kırım’ga,
Otum tutansın.

Menden geşse de balam,
Kayt sen Kırım’ga,
Kaydiy sagınganımı,
Ayt sen Kırım’ga.

memba http://qirimtatartili.blogspot.com/

Resim :Vladimir-YAnovskij