Sen kim olasıñ, şu
Men onı zornen tanıdım, çünki bir vaqıtları sim-siya saçlı bu erifniñ başına yımırta sıtqanlarmı, qabaq ezgenlermi, ne de olsa, endi sap-sarı olğan. Bu sarılıq caqlarındaki bakenbardına da, eçki quyruğını añdırğan saqalına da tüşken.
“Yaşasın himiya! — dedim men içimden.— İsteseñ — qararta, isteseñ — sararta, daa deseñ — maymunğa oşata”.
Böyle degen soñ, cılp etip onıñ qulağına baqtım. Aceba, qula-ğındaki kertigi turamı eken, dedim. Tura! Biraz daa carılğan. Bu kertikni onıñ qulağında köyümizdeki acemi bir berber nişan etip qaldırğan edi. Şu künden soñ onıñ adı-yolu “Kertik qulaq Çomay” oldı.
Men, Çomaynıñ Çomay olğanına eminlik asıl etken soñ, qaldırımda onıñ yanaşasına keçtim.
— Olân, Çomay, sensiñmi şu? — dedim men quvançnen. Sevinçimden az qaldı boynuna sarılacaq edim.
Çomay bir kereden toqtalıp, betime degil de, üstümdeki maylı-paslı urbalarıma aylanıp baqtı. Men zavoddan işten qayta edim.
— Çomay?.. Nasıl Çomay? — dep taaciplendi o. Yañılasıñız arqadaş.
— Olân, taşla şunı, sen Balcı Osmannıñ Çomayısıñ.
— Balcı?.. O adam bal sata edi yoqsa?
Men qızdım. “Yoq, bal satmay edi, yer yüzüne seniñ kibi ahmaqlarnı yarata edi”, — deycek oldım. Özümi zornen tuttım.
— Babañnı unutqansıñ, belki balalığımız hatırıñdadır?
— Balalıq. O da nasıl balalıqtır?
— Sen bala olıp doğmadıñ yoqsa?
— Hatırlap olamayım…
— Çoq gevezelenme, Çomay. Taştöpeden çana tayğanımız aqılıñdamı?
— Taştöpe?.. Qayda tura şu töpe?
— Selbilikte.
— Selbilik?.. O şeermi, köymi?
— Köy.
— Desene bu dünyada öyle köy de bar? Vallai, bilmey edim.
— Anda anañ da bar edi.
— Ana?.. O da nasıl anadır?
— Sen anasız doğdıñ yoqsa?
— İtimal… Hatırlap olamayım.
Men Çomaynı şaqa etedir, belledim. Evelden öyle adeti de bar edi.
— Çomay, taşla şu oyunnı. Pek sa-ğındım seni. Kel, skemlege oturayıq da, adam aqıllı laf eteyik.
Vallai, tekmil artist kesilgensiñ.
— Ebet, artist!— dedi Çomay bir kereden canlanıp. Tsirk artisti: Çomaidi Osmanadze! İllüzionist! Yılan yutıp, qullağımdan taran balığı çıqaram.
— Kertik qulağıñdanmı?
Qulaq meselesini añğanımnen Çomay şu saat çükündir kibi qızardı. Em öyle bir açuvlı tavurğa kirdi ki, zan etersiñ, mına şimdi ağızını açıp meni yutacaq da, qulağından delfin ya da akula balığı etip çıqaracaq.
— Arqadaş, sen asla kim olasıñ, ya?— dedi o meni közlerinen aşap. — Yoldan keçken adamğa ahret sualleri bermege seniñ ne aqqıñ bar? Qana, başımnı kütme, yoqsa seni militsionernen on beş sutkağa yol sipirmege ozğartırım…
Evge ıncınıp qayttım…
Çomaynen körüşmegenimiz endi çoqtan edi. Bu vaqıt içinde belki artist de olğandır. Olsa ne olğan? Artist oldım dep, mıtlaqa ana-babasını, köy-kentini, eş-dostunı unutmaq kerekmi?
Bu tüşünce aqşamğace maña raatlıq bermedi. Ahır-soñu Çomaynñ tsirkine barmaq qararına keldim.
Tsirk degenim bizge daa yaqında kelip, bazar meydanında balaban bir çadır qurdı. Anda barmaq uzaq olmasa da, men, ne içündir bilmem, kiyinip-quşanğan soñ, özümniñ “Jiguli”me minip kettim. Biletni de birinci sıradan aldım.
Aldım amma… Anda çomparlas da attılar, ayuv da oynattılar, fokus-mokus da yaptılar, lâkin anavı yılan yutıp, qulağından taran balığı çıqar-ğan Çomaidini köstermediler. Men ise mahsus onı körmek içün barğan edim.
Men tsirkten çıqıp, maşinama doğru adımladım, Adımladım der ekeç, tsirk atları turğan arannıñ qapısı açılıp, andan anavı sarı başlı Çomay çıqtı. Bir elinde qaşağa, ekincisinde çötki. Üst-başı yün tolğan. Daa şimdi atlarnı qaşağalasa kerek.
— Çomay, çötkile üst-başıñnı da, min maşinağa. Bugün aqşam musafirim olursıñ.
Çomay tekrar çükündir olıp qızardı. Lâkin bu keresinde açuvından degil, utanğanından qızardı. Yusuf Bolat
