Türk – Müslüman Bilim Adamları ve Buluşları
İnsanlık tarihinin en eski milletlerinden olan Türkler, savaşçı özellikleri sayesinde pek çok devlet ve imparatorluk kurmuştur. Yüzyıllar boyunca İslam dünyasının önderliğini yapmış olan bu milletin tarihteki önemi herkes tarafından bilinen, yadsınamaz bir gerçektir. Ancak Türkler sadece savaşçı yönleri ile değil, bilim tarihine yaptıkları katkılar ile de bilinmektedirler. Peki, bilim tarihine iz bırakan Türk bilim adamları hangileridir, Türklerin bilime kazandırdıkları nelerdir?
Türklerin Bilime Kazandırdıkları ve Ünlü Türk Bilim Adamları
Türkler, yüzyıllar öncesinden günümüze değin buluşları ile bilim dünyasına ışık tutmayı başaran bilim adamları yetiştirmiştir. Semerkant, Bağdat ve İstanbul gibi şehirlerde yetişen bu bilim adamları, zamanla unutulmuş olsalar bile buluşları günümüz bilimin temelini oluşturmaktadır.
Avrupa’ya İlham Kaynağı Olan: Farabi
Doğum tarihi:872 – Otrar
Ölüm tarihi: 950 – Şam/Suriye
Türk bilim adamları arasında en başta sayabileceğimiz Farabi’nin yaptığı çalışmalar,günümüz biliminin gelişimine temel oluşturmuştur. Özellikle felsefe alanında çalışmalar yapan ünlü Türk bilim adamı, Aristo, Platon ve Zenon gibi Yunan düşünürlerini yorumlamış ve bunların görüşlerini kendi çalışmalarına yansıtmıştır. Bunun yanında hava titreşimlerinden ibaret olan ses olayının mantıklı izahını ilk kez Farabi yapmıştır. Titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını deneyler ile kanıtlayan ünlü bilim adamı, aynı zamanda ilaçlar ile ilgili pek çok esere de imza atmıştır.
Çağının Ötesinde Bir Deha: Biruni
Doğum tarihi: 973 – Beruni/Özbekistan
Ölüm tarihi: 1050 – Gazni/Afganistan
Türklerin bilime kazandırdıkları arasında Biruni’nin yaptığı çalışmaları da sayabiliriz. Özellikle gökbilim konusunda çalışmalar yapan bilim adamı, güneşin yüksekliğini ve hareketlerini gözlemlemiştir. Bunun yanında şehirlerin boylamlarını hesaplayarak mevsimlerin ne zaman başlayıp bittiğini bulmuş önemli Türk bilimadamları arasındadır.
Astronom ve Matematikçi: Ali Kuşçu
Doğum tarihi: 1403 – Semerkand/Özbekistan
Ölüm tarihi: 1474 – İstanbul Eyaleti
Türk-İslam bilim adamları ve buluşları ile ilgili olarak bahsetmemiz gereken bir diğer bilim adamı ise Ali Kuşçu’dur. Kuşçu, Akkoyunlu Devleti tarafından Fatih Sultan Mehmet’e elçi olarak gönderilmiş, sonrasında ise Fatih’in istediği üzerine İstanbul’da kalmıştır. Astronomi ve matematik dersleri veren bilim adamı, aynı zamanda İstanbul’un enlem ve boylamını ölçerek bilim tarihine adını yazdırmayı başarmıştır.
Mekanik Biliminin Kurucusu: El-Cezeri
Doğum tarihi: 1136 – Cizre
Ölüm tarihi: 1206 – Türkiye
El-Cezeri, bilim tarihine damga vurmuş en önemli Türk bilim adamlarından birisidir. Keskin bir zekâya sahip olan Cezeri, bundan 800 yıl kadar önce elektrik kullanmadan su ve mekanik parçalar ile çalışabilen makineler yapmayı başarmış ve bunları uygulanır hale getirmiştir. Cezeri, şifreli kasalar, termos, şifreli kilitler, saatler; otomatik çocuk oyuncakları, robotlar gibi çok sayıda buluşu yapmış, sibernetik biliminin temellerini atmıştır.
Türk Âlimi ve Tıp İnsanı: Akşemseddin
Doğum tarihi: 1389 – Şam/Suriye
Ölüm tarihi: 1459 – Göynük
Bilim tarihine adını yazdıran bir diğer Türk bilim insanı ise Akşemseddin’dir. Özellikle tıp ve eczacılık alanlarında çalışan bilim adamı, mikrobu bulan ve keşfeden ilk kişidir. Aynı zamanda seratan ismiyle bilinen kanser hastalığıyla ilgili çalışmalar yapmıştır. Bitkilerle tedavi alanında ciddi araştırmalar yapmıştır.
Astronomi ve Matematik Bilgini: Takiyuddin Raşid
Doğum tarihi: 1521 – Şam/Suriye
Ölüm tarihi: 1585 – İstanbul
Galata Kulesi’nde rasat çalışmaları yapmıştır. Bu başarılı çalışmaları ile dikkat çeken Takiyuddin, Sultan 3. Murad’ın fermanıyla Tophane’de kurulan rasathanenin başına getirilmiştir. Pek çok yeniliğe imza atan Takiyuddin, astronomi, optik ve matematik alanında eserler kaleme aldı.
Sinüs, kosinüs, tanjant, kotanjant gibi kavramların tanımlarını yaptı ve cetvellerini hazırladı. Ayrıca trigonometrik fonksiyonların kesirlerini ondalık kesirlerle gösteren ilk kişi olarak tarihe geçti. Aritmetik alanında kullanılan altmışlık kesirlerin yerine, kendine özgü pratik rakamlama metodunu geliştirerek ondalık kesirleri kullanan ilk kişi oldu.
Modern Kimyanın Kurucusu: Cabir Bin Hayyan
Doğum tarihi: Bilinmiyor – Tus/İran
Ölüm tarihi: 815 – Kufe/Irak
Kimya alanında ilk deneysel çalışmalar yapan kişi olması nedeniyle “modern kimyanın kurucusu” kabul edilir.
Çalışmalarında kullanmak üzere icat ettiği tüp, damıtma imbiği, ısıtıcı ve diğer pek çok icadı, bilim dünyasına kazandırmıştır.
Farklı metal türlerinin ve çeliğin üretim metodlarını geliştirmiştir. Camın renklendirilmesi ve metallerin saflaştırılmasını ilk düşünen ve uygulayan bilimadamıdır.
Câbir bin Hayyân kimya çalımalarının yanısıra gökbilim, mühendislik, felsefe ve tıp alanlarında da çalışmalar yapmış, ardında çok sayıda kaynak eser bırakarak ünlü türk bilimadamları arasında yerini almıştır.
Nobel Ödüllü Bilim Adamı: Aziz Sancar
Doğum tarihi: 8 Eylül 1946 – Savur/Mardin
Bilim tarihine katkıda bulunan daha pek çok Türk bilim adamı vardır. Bunlar arasında son olarak günümüz bilim adamlarından Aziz Sancar’a değinmeden geçmek olmaz. Sancar, yaptığı araştırmalar sonucunda DNA onarım mekanizmaları konusunda buluşlara imza atmış ve bu sayede 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülmüştür. Aynı zamanda kanser ilaçlarını kullanma zamanı ve insanın biyolojik saat ritmi arasındaki ilişki üzerine ciddi çalışmalar yürütüyor.
Dünyaca Ünlü Türk Matematikçi: Cahit Arf
Doğum tarihi: 11 Ekim 1910 – Selanik/Yunanistan
Ölüm tarihi: 26 Aralık 1997 – Bebek/İstanbul
Matematik dünyasına kendi ismiyle kazandırdığı terimlerle, dünya matematik tarihinde önemli bir yer edinmiştir.
Cahit Arf’ın Başlıca Buluşları:
Sentetik geometri sorularının pergel ve cetvel ile çözülebilmesi için çalışmalar yapmıştır.
Birlikte çalıştığı Alman matematikçi Hasse ile “Hasse-Arf Teoremi” adıyla bilinen teoremi matematiğe kazandırmıştır.
Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılması temalı çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmaları neticesinde “Arf değişmezi” ve “Arf halkaları” gibi çalışmaları dünya literatürüne geçmiştir.
Kuantum Fiziğinin Dehası: Mete Atatüre
Doğum tarihi: 19 Şubat 1975 – Ankara
Cambridge Üniversitesi’nde kuantum üzerine yaptığı çalışmalarla dünyada saygın bir yer edinmiştir.
Ölçümü imkansız kabul edilen “ışık seviyesinin gürültü ölçümü” çalışmasını başarıyla uygulamıştır. Atatüre, “Işığı sıkıştırma” adını verdiği buluşuyla atomdan 100 kat daha güçlü “süper atom” elde etmeyi başararak fizik bilimine kazandırmıştır.
Piri Reis
Osmanlı denizci ve kartografı. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Bey’dir. Amerika’yı gösteren Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır.
