20 Yanvar Katliamı

Sovyet askerleri 20 Ocak gecesi Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye girip adeta ölüm kustu. 

1990 yılının 19 Ocak’ı 20 Ocak’a bağlayan gecesi, dönemin Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov‘un verdiği emirle Bakü’ye giren Sovyet tankları, tarihte eşine az rastlanır bir katliama imza attı. Bakü sokaklarında bağımsızlık taleplerini dile getirmek için yürüyüş yapan halkın üzerine acımasızca ateş edildi. Bu acımasız saldırı sonucu aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 137 kişi yaşamını yitirdi, 700’den fazla kişi ise yaralandı. 

Kara Ocak (20 Yanvar) Süreci Nasıl Yaşandı?

Sovyetler Birliği’nin 1989 yılında dağılma sürecine girmesi, birliğe bağlı ülkelerde bağımsızlık seslerinin yükselmesine yol açmıştı. Bu süreçte Ermenistan’ın, Azerbaycan topraklarına yönelik istekleri artmış ve Azerbaycan halkı duruma düzenlenen protesto yürüyüşleriyle cevap vermişti. Ermeniler bu duruma karşılık Ermenistan’da yaşayan çok sayıda Azerbaycan Türk’ünü göçe zorladılar. Takvimler 9 Ocak 1990’ı gösterdiğinde Dağlık Karabağ Ermenileri, aldıkları kararla Ermenistan‘a bağlandılar.

Azerbaycan’da bu karar tepkilere neden olsa da Sovyet yönetimi sessiz kalmayı tercih etmişti. Azerbaycanlılar Azadlık Meydanında düzenledikleri mitinglerle protestolarını sürdürdüler. Kentte artık durum kontrolden çıkmaya başlamış ve Ermenilerin tacizleri sonucunda çatışmalar yaşanmaya başlamıştı. 

Sovyet yönetimi televizyon yayınlarını ve telefon hatlarını keserek dünyayla iletişimi tamamen kesti. Azerbaycan Türkleri Azadlık meydanında gösterilerini sürdürürken, 25 binden fazla asker ve Sovyet tankları şehre girerek bir katliama imza attılar.

Sovyet ordusunun üç gün süren acımasız saldırıları sonrasında kentte ölüm sessizliği hakim olmuştu. Saldırıların bilançosu ise; Bakü, Gence ve Lenkeran’da toplam 137 kişi hayatını kaybetmiş, 700’den fazla kişi yaralanmış ve 1000’e yakın kişi hapsedilmiş ve kentte olağanüstü hal ilan edilmişti. 

Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanması

Sovyetler Birliği bu katliamla bağımsızlık isteyen cumhuriyetlere korku salarak bu taleplerini bastırmayı planlamıştı. Fakat Öldürülenlerin cenaze törenleri o güne kadar görülmemiş kalabalıklara sahne oluyor, yüzbinler bağımsızlık taleplerini haykırıyordu. Sovyetler Birliği karşıtı gösterilerin dalga dalga büyümesi neticesinde Rus askerleri şehirden çekilmek zorunda kaldı. 

Yaşanılan bunca acıdan sonra süreç, 30 Ağustos 1991 tarihinde dağılma sürecindeki Sovyetler Birliği’nden ayrılma kararı alan Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan etmesi ile sonuçlandı.

Azerbaycan’ın bağımsızlığının sembolü olan Kara Yanvar’da hayatını kaybedenler için her yıl 20 Ocak’ta Bakü şehitliğinde anma törenleri düzenleniyor

Kaynak Harun Macit