Tatarlar
Tatarlar Bir qaç manada qullanılğan etnonim: bir qadimiy türk qabilesi; qırımtatarlarnıñ öz adı; türkiy tillerde laf etken, çeşit memleketlerde (Qırım, Rusiye, Ukraina, Türkiyede, Orta Asiyada ve Avropada: Litvaniya, Lehistan) yaşağan bir qaç halq. Uluğ Ulus vaqtında bir millet olğan edi, Uluğ Ulus dağılğan soñ dört dane tatar devleti peyda oldı (Qırım Hanlığı — qırımtatarlar, Qazan Hanlığı (Bulgar Vilâyeti) — qazantatarlar, Sibir Hanlığı — Sibir tatarları, Hacıtarhan Hanlığı — Hacıtarhan tatarları).
Etnonimniñ tarihı
«Tatar» etnonimi birinci sefer qadimiy türk tilinde yazılğan Orhon-Yenisey yazılarında añıla: , latin elifbesinde — Otuz Tatar Bodun[7] ve qadimiy türk tilinde, latin elifbesinde — Tokuz Tatar, zemaneviy qırımtatarca — Doquz Tatar.
Qırım Hanlığında «tatar» etnonimi
Tatarlar Qırım hanlarınıñ unvanında añılğan edi — «… sansız köp tatar … padişahı». Meselâ, 1634 senesi Canibek Geray Lehistan qıralına şöyle yazğan: «…Aqkermanda olan tatardan ve Qırımda olan tatardan, ve ğayrıdan Leh vilâyetine ve köy ve kentlerine zerre qadar zarar ve ziyan olmazdır…»; Murad Geray muhabbetnamesinde şöyle yazğan: «qamu tatarnıñ … uluğ padişahı…». 1642 senesi Qırım beyi Cantemir çar Mihail Födoroviçke şöyle yazğan: «…cümle Qırım tatarlarnı … cavlay cibermeske…». Canibek Geray seferden Bağçasarayğa qaytqanda: «…barça asakir-i tatar birle sağ ve salim mübarek Bağçasaray tahtımızğa kelip olturdıq…» dep yazğan. Osmanlı vesiqalarında Qırım hanlarına sıqça “tatar hanı” dep aytılğan: «…Leh qıralı, tatar hanına virgüsin her sene vaqtıyle tamaman gönderüb, dostluq eyleye…».
