NOGAY TÜRKLERİNİN ANDİR ŞOPAY GELENEĞİ – Dr. Shurubu KAYHAN

Nogay Türkleri Rusya Federasyonunda yaşayan Türk boylarının en eski halklarındandır. Günümüzde Rusya Federasyonunda 100.000’e yakın Nogay yaşamaktadır. Dilleri Nogaycadır ve Kuzey Kafkasya, Karaçay Çerkesya, Astrahanda yaşarlar. Nogaylar her zaman kendi gelenek ve örf adetlerine bağlı yaşamışlardır. Bunun temelinde onların değimi ile “ademşilik”, insanlık anlayışı yatmaktadır. Her Nogayın insanlık görevi geleneklerini yaşatmaktır. Nogaylar kızlarını kibar ve ciddi, erkeklerini ise güçlü cesur ve hızlı yetiştirirler. Büyüklere saygı ve hürmet en önemli özellikleridir. Nogaylar geçimlerini hayvancılıkla sağlamışlardır. Atçılık, devecilik, büyük baş hayvancılık, kuşçuluk, kazcılık, avcılık, balıkçılık ve balcılıkla uğraşmışlardır. Nogaylarda misafir ve dost kelimeleri aynı anlamı taşımaktadır. Diğer Kuzey Kafkasya halklarında olduğu gibi misafire “konak” denilmektedir. Nogaylarda insanlar arasında düşmanlık bile olsa evlerine girdikten sonra dost sayılırlar ve dost muamelesi görürler. Eğer misafir uzun yoldan gelirse Orta Asya Türkleri’nde de olduğu gibi koyun kesilir ve ağırlanır. Gelen misafire hiç bir zaman neden geldiği ve ne zaman gideceği sorulmaz, ta ki kendisi bunu söyleyene kadar. “Andir Şopay” yağmur duası geleneğidir. Andir buğday (tahıl) ambarına denilir. Nogayların yaşadıkları bölgelerin geneli iklim olarak kuraktır. Sıcak ve kuru geçen yaz mevsiminde yağmur aranır hale gelmiştir. Nogayların günümüze kadar ulaşan ilginç yağmur çağırma geleneği korkuluklar eşliğinde yapılmıştır. Geleneğin korkuluklarla eşleşmesine Andir Şopay denilmektedir. Andir Şopayın gerçekleştirileceği gün kadınlar ağaçtan korkuluk hazırlarlar. Korkuluğa kadın elbisesi ve koyu renkte eşarp takarlar. Köyün genç çocukları korkuluğu ellerine alıp ev ev yağmur şarkısı söyleyerek dolaşırlar. “Hop, hop Andir Şopay, Tanrı bize yağmur versin. Yaradandan dileriz, Ekinler bereketlensin”. diyerek şarkı söylerler. Ev sahipleri gelenlere önce su püskürtürler, ardından buğday, mısır ve arpa taneleri atarlar. Daha sonra ekmek, tereyağ, peynir ve kuru et ikram ederler. Köyün tüm evlerini ziyaret ettikten sonra çeşme başına giderler ve yağmur için kurban keserler. Herkes toplanır ve Tanrı’dan yağmur, bolluk ve bereket dileyerek dua ederler. Duadan sonra herkes bir birlerini ıslatır. Ellerindeki korkuluğu da akan suya atarlar. Nogaylar bu adetlerden sonra muhakkak yağmur yağacağına inanırlar. Nogaylarda haftanın belirli günleri talihli; pazartesi, çarşamba ve cuma, talihsiz gün ise salıdır. Bu nedenle de gelenek ve örf adetlerini talihli günlerde gerçekleştirmeye özen göstermişlerdir. Nogaylar milli gelenek ve göreneklerini bir sonraki nesile aktarmakla hükümlüdürler. Bu nedenle de gelenekleri yok olmaktan kurtulup devam etmektedir.

“Andyr Shopay” – Nogay Turks tradition. One of the most ancient folks among Turkic tribes is Nogay. They live in southern European Russia, mainly in the North Caucasus region Karachay–Cherkessia and the Astrakhan Oblasts Their population is about 100,000 people. They use the Nogay language. The Nogay always lived in accordance with their traditions and customs. On this basis, there is a concept of humanity – “ademshilik”. An important part of their life is to preserve human values. Nogay teaches girls to be polite and serious, boys to be rapid and brave, special attention paid to enhance the respect for elder generation. Cattle breeding warranted their existence. There were types of it: horse breeding, camel breeding, stock raising, poultry, in particular geese breeding, hunting and fishing. The words “friend” and “guest” were synonymous. Other folks of the North Caucasus called the guest “Konak”. Even if there was an enmity between Nogays after entering the house, they became friends and remained on friendly terms. They slaughtered a sheep and organized holiday as other Middle Asian Turks, if guests come from afar. Nogay people never asked their guests why they come and when they would leave, until they say it by their selves. “Andyr Shopay” is a pray-tradition for rain. Wheat (grain) was stored in barns. Nogay people mainly lived in the region, where the climate was dry. They were trying to make it rain during hot and dry summer. Nogay people preserved interesting custom, which adhere to the present days, alongside the door set a traditional scarecrow, which causes rain. This scarecrow called “Andyr Shopay” women made it out of wood. They put dress and a dark-colored scarf on the scarecrow. Young children of the village pick up the scarecrow and going from house to house singing: “Hey, hey Andy

Shurubu Kayhan