21 Aralık Çille ( Nardoğan) Çille Gecesi
21 Aralık Çille ( Nardoğan) töreni Türklerin devletlerce ve binlerce yıl hükmettiği bölgelerin ulusal değerlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Çok eski zamanlardan beri, insanlar doğal olayları dikkatle gözlemlemişler, onları yaşamlarını ve geçimlerini nasıl etkilediklerine göre sınıflandırmışlar ve bu değişiklikleri ilkel de olsa orijinal sanatsal hayal güçlerinde tasvir etmeye çalışmışlar. Zamanla, bilge insanlar doğal olayları değerlendirmede daha doğru hale gelmiş.
Azerbaycan Cumhuriyeti, Güney Azerbaycan, Türkistan Ülkelerimiz, İran, Afganistan ve daha birçok yakın yerde her yıl 21 Aralık’ta Çille törenleri kutlanmaktadır. Çille tatili, Çille gecesi kışın başladığı gece kutlanır. Çille ile ilgili geleneklerden bahsederken, Nevruz gibi bazen bu tatilin de yanlışlıkla Zerdüştlük ile ilişkilendirildiğine dikkat edilmelidir. Çille tatili, ulusal takvimle bağlantılı tatillerden biridir. Çille gecesi, yılın 365 gecesinin en uzunu ve kışın başlangıcıdır. Bazı kaynaklara göre de Çille “kırk” anlamına gelen “çehil” kelimesinden türetilmiştir. Halk arasında “ağırlık, acı, mucize, hastalık” anlamında da anlaşılmaktadır. Ulusal takvime göre halkımız kış mevsimini ” Çille ” adı altında üçe ayırmış. Bunlardan büyük bir soğuk 40 gün (21 Aralık – 30 Ocak), küçük bir soğuk 20 gün (31 Ocak – 20 Şubat) ve bir soğuk veya ala çolpav bir ay ise (20 Şubat – 20 Mart) sürer.
Çille tatili özel olarak kutlanır ve bu bayram için hazırlıklar birkaç gün önceden yapılır. Tatil günü hemen hemen tüm evlerde karpuz kesilir. Karpuz, bu soğuk ve uzun gecenin en güzel kısmı olarak kabul edilir. Çoğu aile karpuzları önceden satın alıp saklarlar. Çille karpuzu, bolluk ve refahın sembolü olarak kabul edilir. Soğuk bir gecede karpuz kesmek, hoş bir kışın ve ondan korkmamak için bir işarettir. Çille karpuzu kesildiğinde halk arasında niyet geleneği gerçekleşir.
Ayrıca karpuzlar kesilerek yedi eve gönderme geleneği de varmış. Çille gecesinde nişanlı kızlar ve yeni evliler aile olarak bir Çille görüşmesine giderlermiş. Nar ya da kavun da kesiliyor ama Çille karpuzunun bayramlarda özel bir yeri varmış. karpuz olmasa bile başka bir meyvenin kesilmesi gerektiği söylenebilir. Bazı inanışlara göre, bu gece kim çok meyve yerse, bütün kış hastalanmayacaktır. Bazı bölgelerdeki geleneklere göre, karpuz olmasa kalplerini serinletmek için yoğurt yerlermiş. Günümüzde az çok bu geceyi bilenler aile ortamında modern süsler, şarkılar, meyveler, pastalar ve görüşmeler ile kutlaralar.
Samet MUGANLI KAŞKAY
