Sabriye Erecepova

Sabriye Erecepova 
12 Temmuz 1912 tarihinde Bahçesaray’da, öğretmen Kerim Cemilev’in ailesinde doğdu. Annesi Saide türkü söylemeyi çok severdi, çok sayıda türkü ve şiir bilirdi. Sabriye, annesinin güzel sesini miras aldı. Saide hanım çok ağır hasta olduğu zaman bir gün 12 yaşındaki Sabriye’yi yanına çağırıp. Kendisinden “Ötme. Bülbül” türküsünü söylemesini istedi. Ancak bu türküyü sonuna kadar dinleyemeden gözlerini yumdu. Sabriye Recepova, üzüntülü anlarında bu olayı daima hatırlardı.

Erecepova, 1924 yılında ilkokulu bitirdikten sonra Osman Akçokraklı’nın Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı derslerini verdiği Akmescit’in 9 yıllık numune okuluna gitti.

Sabriye, 1928 yılında, ünlü şarkıcı Sara Baykina’nın doğum günü dolayısıyla yapılan programda ilk kez sahneye çıktı. O dönemde Sabriye Erecepova müzik ve vokal derslerini aldı. Daha sonra Erecepova, Kırım Tatar müziğini çok iyi bilen öğretmeni Varvara Hanbekova’nın kendisine profesyonel şarkıcı olmasında büyük katkı sağladığını anlatır. Erecepova, Hanbekova’nın yardımıyla halk türkü söyleyişinin sırlarını öğrendi.

Erecepova, okuldan sonra 1930 yılında Tav Badrak köyündeki 7 yıllık okulda öğretmenlik yaptı, ancak hep sahneye çıkmayı hayal etti. Erecepova, 1932 yılından itibaren Kırım Radyosunda çalışmaya başladı. Radyoda çalışırken Kırım Tatar türkülerini söyledi. Burada ünlü Kırım Tatar besteci Yahya Şerfedinov ile tanıştı. Söylediği her türküye gönlünden bir parça veren Erecepova, büyüleyici sesiyle radyo dinleyicilerinin kalbini kazandı. Halk, kendisini severek Bülbül Sesi olarak adlandırdı.

Sabriye Erecepova, 1935 yılında Yalta Sinema Stüdyosunda çekilen “Zaporojets za Dunayem” (Tuna Ardında Zaporijyalı) filminde “Pencereden Kar Gelir” ve “Mecbur Oldum” olmak üzere iki türkü söyledi.

Erecepova, 1936 yılında Moskova’da yapılan 1. SSCB Radyo Festivaline katıldı. Bu festivalde Erecepova, Hasan Refatov’un kendisi için özel olarak yazdığı “Eki Puğu” ve “Nogay Beyitleri” türkülerini söyledi. Kırım Tatar türkücüsünün büyülüyeci sesine hayran kalan seyirciler, Erecepova’yı defalarca sahneye çağırdı. Opera tiyatrosunun orkestra şefi ise kulis arkasında Erecepova’ya çok güzel türkü söyleyişinden dolayı teşekkür etti. Erecepova, türkü söyleyerek bütün dev ülkeye kendi halkının kültürünü tanıtmaktan çok mutlu olduğunu belirtti.
1939 yılında Kırım Tatar sanatçılar grubu, ilk kez Kırım Tatar kültürünü SSCB radyosunda tanıttı. O sırada Appaz usta keman çaldı, Sabriye Erecepocva ise türkü söyledi.

1939 yılında Moskova’da 1. SSCB Şarkı ve Oyun Yarışması yapıldı. Bu yarışmaya tüm SSCB’den 400’den fazla sanatçı katıldı. Bu festivalde Kırım’ı oyun dalında Nuriye Celalova Cetere ve Refat Asan, vokal dalında ise Sabriye Erecepova temsil etti. Erecepova, bu yarışmada Appaz ustanın çaldığı keman eşliğinde “Ben Mecbur Oldum” türküsünü söyledi. Salonu dolduran seyirciler bu türküyü dinledikten sonra türküden halkın bütün facasını hissedince başta donup kaldı, daha sonra ise, yarışmanın kurallarını ihlal ederek alkşlarla patladı. Erecepova birkaç kez sahneye tekrar çağırıldı. Yarışmanın jüri başkanı, Sabriye Erecepova’nın sesine hayran kalarak adeta çılgına dönen seyircileri sakinleştirmek zorunda kaldı. Bu yarışmada Erecepova’ya “Yetenekli Genç Türkücü” diploması verildi.

1940 yılında Erecepova’ya Kırım Özerk Sovyet Cumhuriyeti Halk Sanatçısı unvanı verildi. Erecepova o dönemde Akmescit Kırım Tatar Tiyatrosunda çalıştı.

Sabriye Erecepova, 2. Dünya Savaşı sırasında tiyatronun diğer çalışanlarıyla birlikte Romanya’ya götürüldü.

Kırım Tatar halkının 18 Mayıs 1944’te topyekün Kırım’dan sürgünü sırasında Erecepova’nın kocası ve oğlu Özbekistan’na sürgün edildi. Erecepova, 1940’lı yılların sonunda kocası ve oğlunun yanına Özbekistan’a geldi. Kırım Tatar sanatçısı, 15 Eylül 1950 yılında tutuklandı ve savaş sırasında düşman ülkede (Romanya) bulunmak suçundan dolayı 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Erecepova, 1950 yılının aralık ayında hapiste asılsız suçla itham edilerek hapis cezasına çarptırılan oğluna rastladı. Erecepova, hakkındaki dava iptal edildikten sonra, 12 Mart 1956’da serbest bırakıldı, 18 Aralık 1967’de ise üzerine atılan suç iptal edildi ve sabıkası silindi.

1957 yılında Taşkent’te Kırım Tatar yeteneklerini birleştirerek, Kırım Tatar halkının müzik kültürünü, türkülerini canlandırmak amacıyla Kaytarma adlı Kırım Tatar müzik ve halk oyunları topluluğu kuruldu. Kaytarma’nın sanat yönetmeni besteci İlyas Bahşış oldu. Sabriye Erecepova, bu topluluğa solist olarak davet edildi.

Kaytarma, Kırım Tatarlarının sürgün edildiği yerleri gezerek konserler verdi, plaklar kaydetti, radyo ve televizyon yayınına çıktı. Sabriye Erecepova’nın sahneye çıkması, ansambl programının en önemli kısmı idi. 1966 yılında Erecepova’ya Özbekistan Halk Sanatçısı unvanı verildi.
Sabriye Erecepova, 1977 yazında Taşkent’te hayatını kaybetti.

Kaynak :TÜRK DÜNYASI MÜZİKLERİ – Kırım Yırları